3 top, amerikan (pool), snooker gibi çeşitleri bulunan, bir masa ve masa kenarları bantlarla çevrelenmiş, tabanı mermer, mermer üzeri çuha kumaşı ile kaplı ısıtma sistemi bulunan ve ıstaka denilen ahşap sopalarla oynanan oyun...
ülkemizde önceleri kahvehanelerde oynana bir oyun olan bilardo 1993 yılında federasyonun kurulmasıyla spor dalı olarak görülmeye başlanmıştır. semih saygıner'in türkiye ve avrupada elde ettiği başarılardan dolayı bu spora olan ilgi artmış ve halen de artmaya devam etmektedir.
beyaz, sarı ve kırmızı toplarla oynanan ve 3 top olarak bilinen ve oyunun ( karambol ) amacı seçilen topun vuruş sonrasında her iki topa da temas etmesini sağlamaktır.
3 bant disiplini denilen türde ise yine seçilen topun en az 3 banta değdikten sonra toplara temas etmesi gerekir. diamond denilen hesaplama yöntemi ile masadaki bantların üzerindeki noktalar kullanılarak topun gidiş istikameti ve son ulaşacağı nokta hesaplanabilir.isıtma sistemi güzel, toplar temiz ve pürüzsüz bir çuha yüzeyi ve bantlara sahip olan bir masada yapılan hesaplamalar çoğunlukla başarılı olmaktadır.
amerikan olarak bilinen türde ise topların masa köşelerinde bulunan deliklere girmesi oyunun amacıdır. 7 adet düz renkli 7 adet parçalı renkli 1 adet te düz siyah renkli top olmak üzere 15 top vardır. başlangıç atışı sonrasında delige giren düz yada parçalı renkli toplardan biri seçilir. ve secilen renge ait toplar deliklere sokulmaya çalışılır. dikkat edilmesi gereken bir nokta vardır ki o da 8 numaralı siyah düz renkli topun ortak top olduğu ve son topunuz deliğe girmeden bu topun deliklere sokulamayacağıdır.
ıstakayı tutma ve vuruş biçiminiz tek önemli şeydir belkide. zor bir oyun gibi gözükmesede iyi oynayan biriyle oynarken sadece izlemekle yetinmeniz sizi sıkabilir.
bir zamanlar gençliğin gözdesi bir spordur. fakat günümüzde bunun yerini internet erişim merkezleri almıştır. üç top, üç bant ve amerikan'ın haricinde bir de dört top vardır ki çok eğlencelidir. iki kırmızı, bir sarı bir beyaz toptan oluşur.
dünyada en çok oynanan ve popüler olan türü; snooker'dır.
oyun onbeş topla oynanır (üzerlerinde numara yoktur ve hepsi kırmızıdır bunlara "reds" deniyor), diğer tarafta altı tane renkli top vardır, onlarda numarasızdır ve bunlar "colors" olarak bilinir. bunun haricinde bir tane beyaz renkli ana top vardır ve o da "white ball" olarak adlandırılır.
amaç bütün topları veya rakibinden daha çok topu kurallara uygun olarak ceplere sokmak ve daha yüksek puan yapmaktır.
topların puanları: kırmızı-1, sarı-2, yeşil-3, kahverengi-4, mavi-5, pembe-6, siyah-7.
ayrıca euro sport adlı spor kanalında çokça şampiyonalarına rastlayabilirsiniz. kuralları bildikten sonra izlemesi de oynaması da bi hayli zevklidir, tavsiye edilir.
aslında herkesin oynaması gereken kafa dağıtmak ve keyifli zaman geçirmek için ideal spor. bağımlılık yapar hele de bu konuda biraz yeteğiniz varsa. beceremeyenler* pek sevemez bu sporu. kıskanırlar iyi oynayanları. belki birazda karizmatik erkeğin sporu olarak ünlenmesinden ötürüdür bu kıskanmalarının sebebi. bilardo sporunda belki bir çok oynayanın haberdar olmadığı ama önemli olan bazı kavramlar vardır. biraz bahsetmek gerekirse:
ıstaka: esas ismi isteka olmasına rağmen genelde ıstaka olarak telaffuz edilir. bilardoda vuruş topunuza düzgün olarak vurmanızı sağlayan ahşaptan yapılmış sopadır. amerikan bilardoda ve 3 top bilardoda ayrı ayrı kullanılmak üzere farklı çeşitleri vardır.
vuruş topu: ıstakayla vuracağımız topun ismidir. cepli bilardo oyunlarında her oyuncu için aynı olmakla birlikte 3 top ve 3 bant oyunlarında beyaz renkli top bir oyuncunun sarı renkli olanı ise diğer oyuncunundur.
çuha: bilardo masasında mermer zeminin üstüne kaplanan kumaş kaplamadır. pahalıdır. pike çekip delmemek gerektir*.
bant: bilardo masasının genelde kauçuktan imal edilmiş kenar kısımlarına verilen addır. oyun bantlar içinde oynanır. ama bazı maharetli arkadaşlar topları uçurarak oyun alanını genişletmek isterler.
tebeşir: esas ismi somakidir. bir çeşit mermerden yapılır. topun çıtlamasını engellemek için ıstakanın ucuna sürülür. ayrıca falsolu vuruşlar öncesi illaki kullanmak elzemdir. farkında olmazsanız yüzünüzü gözünüzü de tebeşirlersiniz.
çıtlama: bilardoda düzgün yapılamayan vuruşlarda olur genellikle. vuruş topuna ıstakayla vurulurken gerekenden fazla ıstakayı savurma yada yetersiz tebeşir kullanılması sonucu olur genellikle.
sote: bir diğer adı sotadır. bilardoda kek sayılar için kullanılır. toplar öyle bir dizilir ki o tür sayıları olağan bir durumda herkes alabilirse öyle durumlara sote denir. güzeldir. usta bir oyuncu ardı ardına sayıları alabilir özellikle de bazı tür sote durumlarında.
karot: sotenin aksine zor sayılar için kullanılır. duvar karotu, boy karotu gibi durumları vardır. en zor olan karot durumları genellikle topların birbirine en uzak olduğu durumdur*.
brikol: vuruş topunu direk hedef topa yollamak yerine bantları kullanarak oynandığı durumdur. 3 bant bilardo da kullanılması elzemdir.
tek ıstaka: bilardoda oyuncunun kendisine sıra geldikten sonra rakip oyuncuya sırayı verene kadar ardı ardına aldığı başarılı sayıların ismidir. ''tek ıstakada 10 sayı çekmek'' gibi tabirlerle kullanılabilir. iyi oyuncular 3 top oyununda çok yapar tek ıstakayı.
safe: boş atış olarak da bilinir. rakibe sote durumlar bırakmamak için yapılır genellikle. bu hamleyi kullanan oyuncular genellikle karşılaşmayı kaybederler.
bant atışı: ''aso atış'' olarak da bilinir. bilardoda açılış yapacak oyuncuyu belirlemek için yapılır. bant atışını kazanan oyuncu maça kimin başlayacağını belirler.
mase: ıstakanın arkası kaldırılıp vuruş açısının arttırılarak topun sağ tarafına yada sol tarafına doğru yapılan vuruşlardır. top bu sayede gideceği noktaya kavisli olarak ilerler.
pike: ıstakanın mase vuruşlarından daha dik olarak vuruş topuna vurulması halidir. top bu sayede daha fazla kavis alır ve daha fazla yön değiştirir. pike çekmek zor olduğu için artistik vuruş olarak kabul edilir. pike vuruşları beceriksiz ellerde çuhanın delinmesine sebep olabilir. bu yüzden pike çekmek tehlikeli ve pahalı bir zevktir.
falsolu vuruş: topun dikey ekseninin sağına yada soluna yapılan vuruşlardır. topun dönerek ilerlemesini sağlar.
jump atışı: topun alt kısmına sert bir şekilde vurularak oyununuza engel olan topların üstünden atlatılması halidir. zordur. genellikle bu vuruştan sonra top masanın üzerinde durmaz. uçarak masadan uzaklaşır.
uzatma: orijinal ismi sticktir. masanın ulaşılması zor kısımlarında elimiz yerine kullanılan alettir. genellikle kısa boylu bilardocular tercih eder. zordur uzatmayı kullanmasını becerip sayı alması.
kleps: vuruş topunun yatay ekseninin alt taraflarına yapılan vuruşlara denir. topun hedef topa çarptıktan sonra geri gelmesini sağlar. özellikle topa verilen falsodan sonra topun dönüşte gideceği yeri de iyi hesap etmek gerekir. o kadar zahmetiniz boşa gidebilir sonucunda. gayet zordur kleps vuruşu yapmak. hele de uzun mesafeli klepsler uzman eller gerektirir.
sırt: vuruş topunun yatay ekseninin üst taraflarına yapılan vuruşlara denir. topun hedef topa çarptıktan sonra yoluna devam etmesini sağlar.
Oynadığınız masa ve/veya ıstaka iyi değilse pek keyfi kalmayan oyun, ya da spor.
Amerikan, oynaması en kolay ve acemiler için en zevkli türüdür. Amerika'da bundan başka oyun yoktur zaten; isteseniz de üç top oynayacak, bantlarda delik olmayan ısıtmalı masalar bulamazsınız... Yalnız şans faktörü daha ağır basar bu oyunda; sözgelimi çok iyi oynadığınız halde siyah sekizi yanlış deliğe sokarak yenilebilirsiniz. Üç top ise acemilere hiç keyif vermeyecektir. Hele bir de üç bant kuralı konursa (ikinci topa değmeden önce beyaz topun en az üç banda çarpma gerekliliği), işler iyiden iyiye zorlaşır. Bu türünü oynayacak olanların alttan ısıtmalı masa bulması önemli...
Bir de, ülkemizde bilardo denince akla ilk gelen isim Semih Saygıner'dir.
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
