- osmanlı devleti- lale devri' nin sebep olduğu isyandır; isyanın sonucunda da lale devri sona ermiştir.
nevşehirli damat ibrahim paşa' nın sarayda verdiği yemekler, sarayda sürülen sefahat, halkın tepskisini çekmiştir. öte yandan o sırada devam eden iran seferi ile ilgili olumsuz haberler de yeniçerileri rahatsız etmektedir.patrona halil ve arkadaşlarının da aralarında bulunduğu isyancılar, beyazıd camiinden başlayarak yürüyüşe geçmiş, esnafı da kendilerine katılmaya ikna etmişlerdir. isyanı bastırma girişimleri sonuç vermemiştir ve sultan iii.ahmet isyancılara ne istediklerini sordurtmuştur. sorunun yanıtı da sadrazam damat ibrahim paşa ve beraberinde 37 kişinin kendilerine teslim edilmesidir. istekleri yerine getirilir ve ibrahim paşa ile 37 kişi idam edilir. isyan sırasında sadabad köşkü yanmış ve divan şairlerinden nedim de hayatını kaybetmiştir.
fakat patrona halil ve diğer isyancılar yeterince tatmin olmamış olacakki, sultan iii. ahmet' in de tahttan inmesini istemişlerdir. ailesi için endişelenen sultan ahmet bu isteği yerine getirmiş ve 1 ekim 1730 da tahtı şehzade mahmut' a bırakmıştır.
lale devri de burda sona ermiştir.
- şanlı bir isyandır. çünkü amacı diğer isyanlar gibi din, ırk, para değildir. pek şatafatlı osmanlı devleti'nin pisliğini önümüze süren bir isyandır.
osmanlı devleti'nin yöneticilerinin, yani sarayın, anadolu halkının çektiği sefilliklerden bihaber yaşayışının sonucudur. halk o zamanlar o kadar sefil haldedir ki çiftçi toprağını sürecek öküzlerini kesip yemek zorunda kalmıştır. saray ise nedim gibi şairlerin elinde, zevkü sefa içerisinde, ziyafetlerle, bir yılda kesilen 60.000 koyunla, uzak ülkelerden getirilen köle cariyelerle eğlenmektedir.
vergi almak için gezen devlet memurları gittikleri yerlerde alacak bir şey bulamazlar. sefalet diz boyudur. o zamanlar pek revaşta olan çengiler, yani 12 16 yaş aralığındaki erkek dansözler bu memurların ilgisini çekmektedir. vergi namına alacak bir şey bulamayan devlet memurları vergi niyetine bu çengileri yanlarına alıp cariye olarak kullanmıştır. evet, oğlancılık da had safhadadır.
işte bu rezillikler döneminde yaşanmıştır patrona halil isyanı.
patrona gemilerinde uzun süre çalışmış olmasından dolayı patrona lakabını alan halil, arnavut bir tellaktır. İsyan boyunca çıplak ayakla dolaşmıştır. ve saraydan sadece üç şey istemiştir; listedeki herkesin ve sadrazamın kellesi, konakların yakılması, ağır vergilerin kaldırılması. bu kadar. olaya bakın siz...
öylesine büyük bir isyandır ki bu, patrona halil tam 49 gün boyunca divan toplantılarına hükmetmiştir. osmanlı padişahının o çok şaşalı, o erişilmez huzuruna çıplak ayakla, kirli yüzle gelip toplantıları yönetmiştir. idam edileceklerin listesini tutmuş, ve listeye yazdığı her ismi de idam etmiştir. saraydan istediği kişileri teslim alıp kellerini uçurmuş, donları hariç her şeylerini soyup öküz arabalarıyla isyancılara teslim etmiştir. şimdilerde sanki cidden bir bokmuş gibi anlatılan şair nedim'in ölümü de bu isyanda olmuştur. (isyancılardan kaçarken damdan dama atlayan nedim bir yerde atlayamayıp düşmüş ve ölmüştür)
konaklarda yaşayan herkesi kovup bir çok konağı ateşe vermiş, öldürülmeden önce bir çok vergiyi de kaldırtmıştır.
padişah yüz bin altın ve büyük unvanlar vermeyi teklif etmiştir kendisine ama patrona halil bunu reddetmiştir.
49 gün sonunda saraydaki divan toplantısına yalnız gelen patrona halil pusuya düşürülmüş ve öldürülmüştür. bunu öğrenen isyancılar da istanbulu yakıp yıkmış ve büyük zarar vermiştir. zenginlik içerisinde yaşayan her kişinin dükkanı, evi ve canı zarar görmüştür. isyan bastırıldığında istanbul ve saray takımı mahvolmuştur. lale devri bitmiştir.
hiç bir ünvanı ve 100.000 altını kabul etmeyen patrona halil'in isyanı 37 kişinin idamına, konakların yakılmasına ve ağır vergilerin kaldırılmasına sebep vermiştir. padişah tahttan inmiş ve yerine şehzade mahmut geçmiştir.
49 gün boyunca çıplak ayakla divan toplantılarına hükmeden bu arnavut isyankarın hikayesi, şu çok şanlı şerefli osmanlı'yı gözünde çok büyüten arkadaşlara okumalarını tavsiye ettiğim bir isyandır.
- şanlı bir isyan değildir. Osmanlı'nın şânı ve şerefinden bir şey götürmemiştir. Osmanlı'yı emperyal devletler gibi sömürge anlayışına sahipmiş gibi görmeye meraklı kişilerin Osmanlı tarihini didik didik ettiklerinde "buldum" nidalarıyla sahiplendikleri isyandır. Aynı kişiler Sivas katliamında öldürülen sanatçıları insanüstü varlıklar olarak görerek "dinci"leri tümden suçlamakta beis görmezken, sarayda -her ne kadar b.k gibi şiirleri olsa da- şair, sadrazam, şeyhülislam, kaymakam, kaptan-ı derya kim varsa "kellesini" isteyen isyancıları onurlu anti-emperyalist olarak görmek istemektedir. Ortada şaşılacak bir durum yok aslında.
Aynı zihniyet şu an nasıl Nazım Hikmet'i devletin en mühim şairleri arasında sayıyor gibi görünse de, geçmişe gidildiğinde Nazım Hikmet'i vatandaşlıktan çıkararak hain ilan eden kişilerle organik bağ kurmak zor değildir. Zira şu an Patrona Halil İsyanı'nı anti-emperyalizm kisvesi altında haklı ve onurlu bir savaş olarak görürken, aynı kişinin camiilerden başlayarak halkı galeyana getirdiğini ve şeriat naraları attığını görmezden gelebiliyor. Alışkınız elbet buna da.
Korkarım, bir yüz sene sonra PKK'nın "isyan"ı da bu basitlikte yorumlanacak ve biz o zaman çoktan ebediyete intikal etmiş olacağız.
- meselenin nerede koptuğunu görememiş olsam da elimden geldiğince cevap vereyim.
anti emperyalizm? dam üstünde saksağan! patrona halil isyanının anti emperyalizmle filan zerre alakası yoktur. patrona halil, dediğim gibi, arnavut bir tellaktır. ne anti emperyalisti? bu yakıştırmayı yapan ben değilim. alakası da yoktur, söylüyorum.
osmanlı devletinin emperyal devletler gibi devrandığını görmek istemeyebilirsiniz. ne de olsa ceddinizdir, laf ettirmeme gayreti içinde eskiyi övün. bu sizi bir yere götürmez, en fazla geri iter. kendiniz bilirsiniz.
osmanlı'nın yüzyıllarca köle ticareti yaptığını yedi düvel bilir, siz inkar ededurun. osmanlı fetih politikasını babasının hayrına değil, bize ilkokulda anlatıldığı gibi cihad mantığıyla değil, fethettiği topraklardan konvoylar dolusu haraç aldığı için sürdürmüştür, bunu da yedi düvel bilir, siz inkar ededurun. kanuninin zamanında saraya 3 kıtadan ganimetlerin yağdığını, sarayda bir yılda 60.000 koyunun kesildiğini, sadece ışıklandırmalarıyla dillere destan olduğunu ama yavuz selim'in sefere çıkıp konaklamak için gittiği bir köyde içecek su bile bulamayıp oraya hayrına bir çeşme yaptırdığını yedi düvel bilir, siz inkar ededurun. halk sefalet içinde inlerken padişahların istanbulda cariyeleriyle eğlendiğini yedi düvel bilir, siz inkar ededurun. lale devrinde yaşanan rezilliğin romanın çöküş döneminden de beter olduğunu yedi düvel bilir, siz savunadurun!
zaten osmanlı'nın tarihi aslında anadolu halkıyla arasında geçen bir isyan tarihi gibidir. osmanlı anadolu'dan her geçişinde binlerce insanı, türk kürt ayırt etmeden kılıçtan geçirmiştir. anadolu halkı bu duruma sürekli isyan eder. osmanlı anadoluyu, anadolu da osmanlıyı sevmez. bu sabit bir gerçektir ama ilkokul bilgilerinin üzerine eklediği tek şey osmanlı'nın ne kadar büyük bir devlet olduğuna dair inançlarını pekiştirmesi için yazılmış "milli kitaplar" olan birisi bunu kabullenemez. osmanlı'nın anadoluya nasıl davrandığını değil de, ne kadar şatafatlı olduğunu, padişahların seferlerde neler yaşadığını anlatan hikayeleri okuyan bir insan, anadolu halkının osmanlıdan kılıç darbesi yememek için asırlar boyu bucak bucak kaçtığını bilmez.
bugün tunceli denen memleketin tarihine bakın, okuyun. aşiretler osmanlının kılıcından kaçmak için dağ tepe dolaşmıştır. her biri ayrı yere dağılmış, her biri mağaralarda kılıçtan geçirilmiştir. bugün neden bu kadar isyankar olduklarını sanıyorsunuz? osmanlı dersim'e taş dikmemiştir, taş! osmanlı zamanından kalan eserlerinin hepsini ya vakıflar, ya aşiretlerin kendileri dikmiştir, hiç birisi padişah'a ait değildir!
ve gündüz vakti hamamdan 17 yaşında kızları kaçırıp onar onar tecavüz eden yeniçeriler de osmanlıdır! 16 yaşındaki oğlan çocuklarını cariye yapan sapıklar da osmanlı memurudur! çakırcalı efeye dair en ufak paragraf okumamış adam bu tarihi bilmez! cedden bahsediyorsak bunlar da ceddimiz değil mi? yeniçeriler osmanlı değil miydi?
patrona halil isyanı hiç bir dış mihraktan yardım almadan, istanbul esnafının gerçekleştirdiği bir isyandır. bu yüzden de şanlıdır. padişah'ın o yanına yaklaşılmaz heybetini, o dillere destan servetini yerle bir eden ve sefillikten inim inim inleyen halkın isyanını bize hatırlatan bu olayın şanlı osmanlı'nın şatafatı yüzünden es geçilmesi olacak iş değildir.
patrona halil isyanı başlattığında günlerce camilerde ezan okunmamıştır. şeriat naraları attığını gören de yoktur. patrona halil'in şeriat istediğine dair konuşacaksak, saraydan sadece 3 şey istemesinin sebebini de konuşalım; istediği 3 şey şudur; ağır vergilerin kaldırılması, konakların yakılması, vezirin kellesi... şeriat isteyen ve 49 gün boyunca divan toplantılarına hükmeden bir isyankarın bu zaman içerisinde şeriata dair en ufak laf etmemesi ne iştir ey canlar? yoksa siz de bilmeden sallayanlardan mısınız?
pkkya da değinilmiş. e pes diyorum artık. pes! patrona halil'den çıkıp anti emperyalizme, anti emperyalizmden çıkıp şeriata, şeriattan çıkıp pkk'ya geçmek cidden değişik çalışan bir kafa yapısı istiyor. ne pkk'sı gözünü seveyim!?
anladığım şu ki, bu sözlükte yazmaktan vazgeçme sebeplerim cidden mantıklıymış. yazdıklarıma aldığım cevapların düzeyi bunu alenen ortaya seriyor. sözlüğün neden bu kadar tenha ve ölü olduğunu düşünen arkadaşlar cevabı bu sayfada bir yerlerde bulabilirler.
- (bkz: lale devri)
Vampircik - 2005 - 2015
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
sözlük sistemi ile geliştirilmiştir.
