istanbul ve bursa'nın isimleriyle âdetâ özdeşleşmiş bir ağaçtır..
baharda mor, şarâbî, beyaz çiçeklerle öyle bir donanır ki, bulunduğu yer bayram yerine döner.. önce çiçek açtığından, bir ay kadar bu cümbüşü seyretmek bahtiyarlığına erebiliriz.. sonra, yavaş yavaş çiçekleri dökülürken taze, açık yeşil kalp şeklinde yaprakları çıkar.. ne güzeldir erguvan.. sevgili erguvan.. nisan güzeli.
baharın gelişini müjdeleyen narin bir ağaçtır erguvan. erguvan mevsiminde beylerbeyi'nden itibaren sahil yolunu kullanırsanız muhteşem bir manzarayla karşılaşırsınız. mart sonunda açmaya başlayan mor çiçeklerin güzelliği insanı manen rahatlatır.
ingilizce'de karşılığı judas tree'dir.isa'yı ele veren yahuda'nın bu ağaca asıldığı, bu nedenle erguvanın utancından kızardığı rivayet edilir.
ahmet altan'ın cümleleriyle tarif edersek:
--- alıntı ---
yağmur yağdığında "üzerlerine inciler dökülmüş yakutlar" gibi ışıldayan erguvanlar geçip gidiyor ve geriye sadece erguvanlar kalıyor.
bütün şiirler gibi onlar da şiirleriyle vahşiler, yerli yerine yerleşmiş bütün düşüncelerimle duygularımı "inci köpüklü yakut bir deniz" gibi kabararak yerlerinden oynatıyorlar.
onlara bakarken "geriye sadece erguvanların kalacağını" biliyorum, şiirli bir yokluğun yolcuları olduğumuzu, binlerce yıldır onların o sessiz yakut bakışlarıyla izlediği hayatın kendilerini olduğundan daha mühim sanan misafirleri olduğumuzu...http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/6290491.asp?yazarid=150 --- alıntı ---
katolik, grek ve türk islam medeniyetlerinin baş tacı kendine has (erguvani) rengi olan çiçek.
anavatanı filistinn olmasına rağmen istanbul'la şanlanmış, istanbul'u şenlendirmiştir. beyazdan pembeye dönenrenklerede sahip kalın dallar üzerinde dantela lanan ağacı vardır.
yapılan sayımlarla rumeli yakasında beşyüze yakın, anadolu yakasında ise 1200 civarında çeşidi olduğu söylenir.
sefası çok kısa süren bir ağaçtır... güzel renkli yapraklarını açması ile dökmesi arasında ortalama 15 gün gibi bir zaman vardır. yine de, çiçek açmış ilk erguvanı gördüğünüz o günden itibaren, şehri gezmek apayrı bir zevktir. hangi yakada oturuyorsanız oturun sahile inip, karşı sahili seyretmeye doyum olmaz.
baharın müjdecisi erguvan (cercis siliquastrum), baklagiller (fabaceae) familyasından, 10 metreye kadar boylanabilen, tek gövdeli, yaprak döken, çalı görünümünde bir ağaççıktır.
yapraklar karşılıklı, basit, dairemsi 7-12 cm kadardır. dip kısmı kalp şeklinde, ucu yuvarlak, kenarlar tamdır. gençken kırmızımsı-mor daha sonra mavi-yeşile döner. yüzeyi dalgalı düşmeden önce sarıdır. Çiçekler 1,5-2 cm uzunluğunda kırmızı-mor 3-6 tanesi birarada bulunur. meyve legümen (fasulye biçiminde) olup, 7-10 cm uzunluğundadır.
işık ağacıdır. kışın donlardan bazen etkilenir. anavatanı güney avrupa ve batı asya'dır. türkiye'de ege ve marmara bölgesi'nde yayılış yapar. tohumçelikle üretilir. tohumlarda kabuk sertliğinden kaynaklanan çimlenme engeli vardır. tohumlar 2-3 dakika sıcak su ve 24 saat ılık suda bırakıldıktan sonra ilkbaharda ekilir. Çelikle üretim temmuz-ağustos aylarında alınan yarı odunsu çeliklerle yapılır. ve
erguvan, yapraklanmadan önce baharın müjdecisi kabul edilen morumsu pembe renkte çiçekler açar. bazı hristiyan inanışlarına göre İsa'nın ihanet eden havarisi yahuda kendini bu ağaca asmıştır. efsaneye göre bu olaydan sonra önceleri beyaz olan erguvan çiçekleri utançtan ya da kandan kırmızıya dönmüştür.
yazın sap kısmından girintili yuvarlak yaprakları olur. sonbaharda ise fasulye benzeri tohumlar bırakır. erguvan çiçeği havaların güzel gitmesi durumunda bazı sonbaharlarda da açar.
erguvan, İstanbul'u, özellikle de İstanbul boğazını bahar aylarında kendine has mor rengine büründürür. bizans ve hristiyanlığın önemli imgelerindendir. erguvan moru bizans hükümdarlarının kıyafetlerinde kullanılan bir renktir. doğal yollarla üretilen en zor zenk olduğu için, bir zenginlik ve güç belirtisiydi; imparator dışında hiç kimse mor pelerin takamazdı.
erguvan, yüzyıllar boyu bursa şehrinin de simgesi olmuştur. osmanlı sultanı yıldırım bayezit'in damadı anadolu erenlerinden emir sultan'ın her yıl erguvan açma mevsiminde bursa'da müritleriyle buluşması nedeniyle 14. yüzyıldan itibaren düzenlemeye başlanan erguvan şenlikleri, şehrin ekonomisine olumlu etkilerinden dolayı 19. yüzyıla kadar gelenek olarak sürdürülmüştür; günümüzde bu şenlikleri yeniden canlandırma çabası vardır.
istanbul'a gitmek için nedenler listesinde ilk beş maddeden biri olmaya aday bitki.
izmir'de de eser miktarda vardır, benim tespit ettiklerim:
ege üni rektörlüğü bahçesinde(1 adet)
büyük park'ta (1 adet)
330la giderkene hani otobüsün altınyoldan inip bayraklıya döndüğü göbekte (1 adet).
yeşilyurt devlet hastanesine 50 metre uzaklıkta(1 adet)
keşfettikçe yazarım derdim ama malesef izmir'dekilerin zamanı geçiyor artık, çiçeklerinin çoğu dökülmüş bile. halbuki duyumlarıma göre istanbul'dakiler daha açmamış.
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
