İspanya'yı, avrupa devletlerinden ayıran özellik, ülkedeki farklı dinleri özümsemiş olmaları ve bu farklı dinlerden esintileri hayatın içine yaymış olmalarıdır. binalardan tutunda, insanlara kadar İslamın ve hıristiyanlığın oluşturduğu yelpaze her yere yansıyor. kendi dinsel inancını, birçok ülke insanına oranla daha fazla sahiplenen İspanyol halkı, aynı zamanda da yeni dinlere de bir o kadar hoşgörü ile bakıyor.
romalılarınsa İspanya'yı almaları oldukça güç olmuştur. fakat bir süre sonra herkesten daha çok roma kültürünü benimsemiş ve roma yasalarını korumaya başlamıştır.
İspanyanın özgün tarihsel kimliğinin benimsenmesi yolundaki ilk adımlar ise, 3. yy'daki bunalımların baş göstermesi ile ortaya çıktı. asıl önemlisi hıristiyan piskoposların roma'ya ve imparatorluğa verdikleri düzen ile bunu benimseyen halk sayesinde, roma ve İspanya arasındaki kopukluk sona erdi. kilise öylesine bir güçtü ki, vizigotlar bile arîlikten vazgeçip; katolikliği benimsemek zorunda kaldılar.
*, v-vi yy'larda, meseta'nın önemli noktalarını ele geçirdiler. akdeniz kıyısındaki kenar bölgeler iktidar değişikliğine direndiler. başkentleri toledo oldu, ki ilk kez meseta siyasal merkez konumuna geçti. vizigotlar, oligarşik olmaktan öteye geçemediler; ülkeyi yönetenler hep yerli halk oldu. vizigot krallığı, müslümanlar tarafından yıkılıncaya kadar, soyluların desteği ile ayakta kaldılar. 711 yılında müslümanlar İber yarımadasına geldiler. birçok yerde özerklik bekleyen beyler, müslümanların koruması altında özerkliklerini kurmayı kabul ettiler. başkentlerini * olarak seçtiler. İspanya'da ciddi bir kültürel ve dinsel bölünme yaşandı. İlk anda amaçları vizigotların ellerindeki toprakları almaktı; ama dinlerini ve kültürlerini dayatmadan uzak bir tavırla çabucak yaydılar; ki bu dönem vizigot krallığının kilise ile arasının en iyi olduğu dönemdir.
926'da, 3. abdurrahman'ın halifeliğinin ilan edilmesi ile bağımsız bir devlete dönüştüler. x. yy başlarında egemenlikleri doruğa ulaşı. yeni sulama yöntemleri getirerek tarımı geliştirdiler. İpek dokumacılığı, maden işçiliği ve çömlek sanatında çok ilerlediler. o dönemde diğer devletler para sıkıntısı çekerken, endülüs'te bolluk hüküm sürmekteydi. adanın tamamı bu dönem içinde müslümalığı benimsemedi, çok katı bir şekilde roma'nın geleneklerini sürdüren bir grup vardı: mozarabeler. mozarabe dili, sanatı, kültürü, ile yarımadanın kuzeyinde ve kastilya, portekiz’de benimsendi. x. yy'ın ortalarında endülüs halifeliği'nin karşısında leon krallığı ,2. bir siyasal güç olarak dikiliyordu. atlantik'ten, akdeniz'e birçok farklı topluluk yalnızca direniş için birleşti.
katalonya ve kastilya daha o zamandan ortak hareket çerçevesinde özgün bir evrim yolunu tuttular. kuzeyde hıristiyanlar, franklar'ın desteğiyle monarşiye dönerken, müslümanların içinde de yöresel güçler görülmeye başlandı. kurtuba halifeliği parçalandı ve taifa krallıkları denilen devletçikler kuruldu. 1085'te, toledo, leon krallığı ile birleşmiş olan kastilya'nın eline geçti. endülüs sınırlarının daralması ile reconqİsta, * doğdu.
haçlı ruhu;1936-39 iç savaşında bile ülkenin bağlayıcı dokusu oldu. kutsal savaş ruhunun uyanmasıyla müslümanlarla sınır olan bölgelere askeri tarikatlar kuruldu. bu tarikatlarda, dinleri için savaşan askerler yetiştirildi. endülüs halifeliğinin aksine buralarda tarım yerine toprak mülkiyeti ve hayvan ekonomisi getirdiler. reconquista'yı sonuca ulaştıran katı dinsel hoşgörüsüzlük de aynı bölgelerde kemikleşti. müslümanların gerilemeleri ile museviler dinsel nedenlerin dışında ekonomik yönden de iyi durumda oldukları için sık sık hoşgörüsüzlüklerle karşılaştılar. xv. yy'da musevilere karşı engizisyon mahkemeleri açıldı. 1492'de toplu halde göçe zorlandılar. aynı tarihte, müslümanlardan kalan tek sultanlık gırnata krallığı da düşecek ve reconquista tamamlanmış olacaktı.
granada'nın alımında yaşanan büyük kanlı çarpışmalar, 3 kültürlü İspanya'nın sonu oldu. İspanya batı ile bağdaşmamış, islam ve musevi kültürünü en bağnaz döneminde bile korumuştur. İspanya, müslümanları ne kadar düşman olarak görmüş olsa da, bu kültür özde ona diğer avrupa medeniyetlerinden daha üstün bir kültür hazinesi bırakmıştır. Ünlü tarihçi ramon menendez pidal'de roma’nın ilkçağ döneminde gerçekten ileri olduğunu ama arapların daha sonra ortaçağa damgalarını vurduğunu ve yıkıldıktan sonra bile İspanyolların bu kültüre hayran kaldıklarını söylüyor. ayrıca menendez arapların, toledo'daki "Çevirmenler okuluna" yaptıkları katkıların yadsınamayacağını söylüyor.
sonuç olarak İspanya, ne kadar avrupalı olsa da, ne kadar kendini avrupa’ya ait görse de; kültürün ve insanlarının derinliğinde inkar edilemeyecek bir mağripli, * hayranlığı vardır.
öncelikle;okulda öğrendiğimiz İspanya tarihinden..ya da şöyle diyim;"simyacı"nın bir zamanlar hepimizi etkilediği"endülüs" tarihi..granada..el-hamra..endülüs'ün yüksek tepelerinden izlenmek istenen fas kıyıları..
tüm karışıklığıyla ve başkaldırışıyla bask bölgesi..anlaşılması zor!
İstiklâl caddesi'ni andırdığını okuduğum;ününü duyduğum las rambras..
fc barcelona..camp nou..(bir gün,Şampiyonlar ligi barcelona-fenerbahce karşılaşmasını izlemek istediğimiz mekân)ne fantezi ama!..
latin müzikleri,dansları..gitar melodileri..
akdeniz'e ve de atlantik'e kıyılarıyla;egzantrik,egzotik ülke..
avrupa'nın güneybatısında İber yarımadası üzerinde yer alan bir ülkedir. yarımadanın batısında portekiz vardır. İspanya avrupa'nın 3. büyük ülkesidir. kuzeydoğuda fransa'dan pirene dağlaryıyla ayrılır.doğu ve güneydoğuda akdeniz, kuzeybatı ve kuzeyde atlas okyanusu ile çevrilidir.atlas okyanusu kıyısının yaklaşık 1.100 km. güneybatısındaki kanarya adaları ile akdeniz kıyısı açıklarında yeralan balear adaları İspanya 'ya aittir.İspanya 'nın atlas okyanusu kıyısı ile cebelitarık boğazı'ndan palos burnu'na kadar olan akdeniz kıyısı sarp ve kayalıktır. palos burnu'ndan kuzeydoğudaki kosta brava'ya kadar uzanan kıyı kesimi alçak ve bataklıktır.
turistler için gözde bir yöre olan kosta brava koyları, körfezleri, uçurumları ve kumsallarıyla doğal yapısı çeşitlilik gösteren bir kıyı çeşididir. güneybatıda cadiz körfezi'ni çevreleyen kıyı bölgesi geniş düzlüklerden oluşur. İspanya'nın büyük bir bölümünü, deniz düzeyinden ortalama yüksekliği yaklaşık 600 m. olan geniş bir iç yayla kaplar. bu iç yayla sierra de gredos ve sierra de guadarrama sıradağlarından oluşan orta cordillera dağ zinciri ile güneybatydan kuzeydoğuya doğru ikiye bölünür. kuzey bölümü engebeli ve yüksek , güney bölümü ise alçaktır.bu sıradağların yüksekliği yaklaşık 2.500 metreye ulaşır. Ülkenin öteki önemli sıradağları fransa ile sınır oluşturan pireneler , kuzey kıyısı boyunca uzanan ve yüksekliği 2.600 metreye ulaşan kantabriya dağları ve güneyde sierra nevada'dır. Ülke'nin en yüksek noktası kanarya adalarında yeralan, doruğu 3.718 metreye ulaşan teide tepesidir.
guadalquivir dışında, ancak birkaç ırmakta gemiler çalşır.Ülkenin başlıca ırmakları portekiz sınırnda güneye yönelerek cadiz körfezi'ne dökülen guadiana ile portekiz'den atlas okyanusuna dökülen tajo ve duero'dur.bu ırmaklar iç yaylayı boydan boya kesen, derin kayalıklar vadiler oluşturur.yazları suları azaldığından hiçbiri sulamaya elverişli değildir. doğuya doğru akarak akdeniz'e doğru dökülen ebro irmağı hem kantabriya dağlarından hem de pireneler'den doğan ırmaklarla beslenir, bu bakımdan sulamaya elverişlidir.
tarihi İber yarımadası'nda, İ.Ö. yaklaşık 25-10 bin yıl öncesinden kalan altamira mağarası gibi mağaralarda, duvarlara çizilmiş bizon ve at resimlerine rastlanmıştır. y.Ö. 1100'lerde fenikeliler İspanya kıyılarında balıkçılığa ve ticarete dayalı koloniler kurdular. İ.Ö. 9. yy'dan sonra yunanlılar'ın kurduğu koloniler ise doğu akdeniz ile ticaretin gelişmesini sağladı. daha sonra bu kolonileri kartacalılar ele geçirdi. İspanya, İ.Ö. 8. yy'da, pireneler üzerinden gelen keltlerin istilasına uğradı. İ.Ö. yaklaşık 6. - 5. yy'larda İberler adı verilen halk İspanya'nın güney ve doğu kesimlerine yerleşti. yunanlı'ların etkisiyle özgün bir uygarlık geliştiren İberlerin bir yazı sistemleri vardı. tarım ve hayvancılıkla uğraşıyorlardı. el sanatlarında da çok ileri gitmişlerdi. keltler'in İberlerle karışarak kaynaşmasından keltiberler olarak bilinen halk ortaya çıktı.
i. kartaca savaşından sonra, kartacalı'ların İber yarımadası üzerindeki egemenliği sona erdi. İ.Ö. 19'da tüm yarımada roma İmparatorluğu'nun denetimine girdi. yaklaşık 400 yyl süren roma egemenliği sırasında İber yarımadası, roma uygarlğının etkisiyle gelişti. İber ve klet dilleri yerini latinceye bıraktı. roma İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra İspanya, germen halklarının istilasına uğradı. vizigotlar yarımadanın büyük bir bölümünü kapsayan güçlü bir krallık kurdular. İ.s. 711'de, kuzey afrikada'ki emevi valisinin komutanlaryndan tarık bin ziyad, cebelitarık boğazı'nı geçerek, İspanya'nın neredeyse tamamını ele geçirdi. müslümanların kendi aralarındaki çatışmalarından yararlanan vizigotlar 8. yy'da kuzeyde asturias krallığının ardından güneye doğru yayılarak leon kastilya, navarra ve aragon krallıklarını kurdular. 13. yy başlarında kentlerin önem kazanmasıyla cortes adı verilen meclisler ortaya çıktı. bu meclis soylulardan, din adamlarından ve kent temsilcilerinden oluşuyordu. hristiyan krallıkların müslümanlarla savaşı yaklaşık 700 yıl sürdü. müslümanlar yarımadadan çıkarıldıktan sonra arargon va kastilya'nın katolik kralları dinsel ve siyasal birliği güçlendirmek gerekçesiyle yahudiler'e, müslümanlara ve başka dinsel gruplara baskı uygulamak için 1478'de papanın izniyle İspanyol engizisyonunu kurdular.
1479'da aragon kralı fernando'nun kastilya kraliçesi isabella ile evlenmesiyle, İspanya'nın en güçlü iki krallığı birleşti. 1492'de kastilya ve aragon orduları gırnata'yy ele geçirdi. magriplileri denetim altına aldı. aynı yıl kraliçe isabella'nın desteğiyle denize açılan kristof kolomb'un amerika'yı keşfiyle İspanyol sömürgeciliği başlamış oldu. İspanya, frenando ve İsabella'dan sonraki dönemlerde de avrupada ki güçlü konumunu korudu. daha sonraki yıllarda flemenk topraklarını,İtalya'yı ve portekiz'i egemenliği altına aldı. aynı zamanda denizaşırı yayılmacılığını da sürdürerek meksika'yı , orta ve güney amerika'nın büyük bir bölümünü ve filipinleri İmparatorluk topraklarına kattı. bundan sonra İspanya'nın gücü giderek azalmaya başladı. bunun nedenlerinden biri İmparatorluğun değerli kaynaklarının büyük ölçüde denizaşırı ülkelerde siyasal üstünlük kurmak amacıyla kullanılmış olmasıydı.1588'de İspanyol armadası, İngilizler karşysında ağır bir yenilgiye uğradı. hollanda'lılar İspanyol egemenliğine başkaldırdı. Çok geçmeden portekiz'i yitiren İspanya, osmanlı'larla ve fransız'larla yaptığı savaşlarda gücünü yitirdi.
İspanya kralı ii. carlos ölüm döşeğinde tahtı fransa kralı xiv. lui'nin torununa bıraktı. yeni kral 1701'de v. felipe adıyla tahta geçti. böylece yspanya'da bourbon kralları dönemi başlamış oldu. v. felipe etkili bir yönetim kurdu ve birtakım reformlara girişti. bask ve navarra dışında ki bütün topraklar doğrudan krallık yönetimine başlandı. ne var ki hollanda ve İtalya toprakları yitirildikten başka cebelitarık'da İngiltere'ye başlandı. fransız devriminden sonra fransız orduları İspanya'ya girdi. 1805'teki trafalgar savaşın'da İspanyol donanması yok edildi. bunu fırsat bilen fransa İmparatoru napolyon, kardeşi joseph bonapart'ı İspanya tahtına oturttu. 1808'de İspanyollar fransa'ya karşı ayaklandılar. yarımada savaşı ( 1808 -14) olarak da bilinen İspanya bağymsızlık savaşında fransızları ülkelerinden sürdüler. bu gelişmelerin ardından İspanyol amerika 'sında ayaklanmalar başladı. 1824'te İspanyol birliklerinin peru'da yenilgiye uğramasıyla, sömürgelerin çoğu bağymsızlığını ilan etti.
bourbon kralları döneminde belirli bir ekonomik canlanma olduysa da bu uzun sürmedi. 1812'de cadiz'de toplanan cortes ilk liberal anayasayı kabul etti. engizisyon kaldırıldı.
İspanya 19. yy boyunca yeteneksiz hükümdarlardan ve iç savaşlardan çok zarar gördü. 1898'de İspanya - amerika savaşı büyük bir yenilgiyle sona erdi. İspanya ; küba , porto riko ve filipinleri yitirdi. bu olay İspanya tarihinde önemli bir dönüm noktası oldu.
silahlı faşist bir örgüt olan falanj, francisco franco önderliğinde cumhuriyetçilere karşy çıktı. yaklaşyk 1 milyon kişinin öldüğü İspanya İç savaşının(1936-39) ardından franco devlet başkanı oldu.
ii. dünya savaşında (1939-45) franco, tarafsızlık siyaseti izlediğini söylemekle birlikte,iç savaş sırasında franco'ya yardım etmiş olan hitler ve mussolini'yi destekledi. bu yüzden batılı ülkelerce dışlanarak 1955'e kadar birleşmiş milletler'e alınmadı. franco 1975'te öldü. juan carlos kral oldu. 1976'da başbakanlığa getirilen adolfo suarez gonzales'in kurduğu hükümet yeni yasal düzenlemeler yaptı. falanj'in kapatılmasından sonra ve İspanya komünist partisinin yasallaşmasından sonra 1979'da yapılan serbest seçimlerle demokrasi'ye geçildi. İspanya'nın demokratik yönetime dönüşü 1986'da avrupa ekonomik topluluğuna kabul edilmesini sağladı. bugün İber yarımadası dışında İspanya'ya ait olan topraklar yalnızca kanarya ve balaer adalarıdır.
halk ve kentler : İspanya tarih boyunca kuzey afrika ve avrupa'dan gelen akınlara sahne olmuştur. bu günkü İspanyolların ataları İberler, keltler, fenikeliler, yunanlılar, kartacalılar, romalılar, vizigotlar, vandallar, araplar ve magripliler'dir. ortaçağda İspanya, dilleri ve töreleri birbirinden farklı, bağımsız krallıklara bölünmüştü. Ülkenin kuzeybatı ve iç kesimlerinde kastilya ve leon, kuzeyinde navarra, kuzeydoğusunda aragon, batısında portekiz krallık ları, güneyindeyse endülüs egemenliğindeki topraklar bulunuyordu. Ülkenin bugünkü dil ve kültür yapısı üzerinde en derin iz bırakan kastilyalılar olmuştur. bununla birlikte bazı bölgelerde değişik lehçeler egemendir. katalonya, balear adaları ve valencia'da katalan dili; batıda kırsal kesimde portekizce'ye benzeyen galica lehçesi; kuzeydeki bask bölgesinde öbür dillere benzemeyen eski ve özgün bir dil olan euskara konuşulur. kuzeybatıda yaşayan galicialılarda bsaklar gibi bağımsızlığına düşkün bir halktır. dilleri ve töreleri daha çok portekizlilere benzer. İspanya'da her bölgenin kendine özgü geleneksel giysileri, folklörü, şarkıları ve dansları vardır. hepsinin ortak geleneği ise fiesta denen şenliklerdir. boğa güreşleri, futbol, basketbol ve pelot gibi oyunlarda İspanyol halkının yaşamynda önemli bir yer tutar. halkın büyük çoğunluğu katolik, bir bölümü ise protestandır. museviler hristiyan olmayan en büyük topluluğu oluşturur.
İspanya'nın başkenti madrid ülkenin neredeyse tam ortasına düşer. başlıca limanı sanayi merkezi akdeniz kıyısındaki barcelona'dır. barcelona tarihsel yapıların yanısıra katalonya'lı mimar antonio gaudi'nin tasarımı olan modern yapılarıyla ünlü, güzel bir kenttir. Ülkenin öteki önemli kenti valencia, akdeniz kıyısındadır. portakal ve limon ağaçlarıyla çevrelenmiş olan bu kent beyaz badanalı evleri, kubbe ve kuleleriyle, daha çok arap kentlerinin özelliklerini taşır. güneybatı İspanya'da sevilla ve granada kentleri tarihsel yapılarıyla ünlüdür.
İspanyol sanati : ortaçağ'da doğu ve batı kültürlerinin buluştuğu bir kavşak olan İspanya, yüzyıllardan beri sanata beşiklik etmiş bir ülkedir. roma döneminden kalma çok sayıda heykelin yanı sıra 8. yy'da başlayan müslüman istilası İspanyol - magrip sanatının doğmasına yol açmıştır. bu sanattan günümüze kurtuba camisi ve elhamra sarayı gibi eşsiz yapılar ile ustalıkla işlenmiş fildişi eşya, ahşap oyma panolar, kabazaları işlemeli silahlar ve seramikler kalmıştır. tuğla duvar örmekte, oymalı alçıdan ve sirli topraktan mozaik duvar süslemeleri yapmakta olan usta olan müslüman işçiler yapı işlerinde çalışarak, yeni yapılara damgalarını vurdular. bunlardan başka yontma taştan yapılma ve anıtsal heykellerle bezeli yapılarda ortaya çktı. İspanyol sanatçılar ahşap oymacılıkta ve kuyumculukta da çok zarif ürünler verdiler.12. yy'yn ikinci yarısından sonra İspanya'ya yerleşen gotik üslup hristiyanlıkla bütünleşerek katedral ve kilise yapımlarında uzun süre etkisini gösterdi. İtalyan rönesansı'nın etkisiyle İspanya'da resim, heykel ve mimarlıkta önemli gelişmeler oldu.
İspanya yetiştirdiği büyük ressamlarla , dünya resim sanatının zenginleşmesine katkıda bulundu. Çarpıcı üslupları ve yetkin yetenekleriyle önde gelen İspanyol sanatçıları arasında el greco, jose de ribera, francisco de zubaran , diego velazquez ve goya sayılabilir. 16. ve 17. yy'da İspanya sanat, edebiyat, bilim ve felsefede çok ileri gitmişti. altın çağ olarak nitelenen bu dönemden sonra ülke dinsel bağnazlaşan ve hoş görüsüzlüğün egemen olduğu engizisyonun pençesine düştü. büyük acıların yaşandığı 18.ve 19. yy'da İspanya, avrupa kültüründen uzaklaşarak kendi içine kapandı. 20.yy'yn ilk yarısının ilk yarısında ise faşizmin sanat ve kültür üzerindeki baskıları gelişmeyi yavaşlatmakla birlikte yeni akımların ortaya çıkmasını ve dünya çapında ünlü sanatçıların yetiımesini önleyemedi.
resimde joan miro , pablo picasso ve salvador dali; müzikte antonio de cabézon, domenico scarlatti ve manuel de falla bunlar arasındadır. usta piyanist jose yturbi, gitarcy andres segovia ve soprano, victorio delos angeles de İspanya'nın yetiştirdiği değerli sanatçılardır.
İklİm, bitkİ ÖrtÜsÜ ve hayvan varliĞi : İspanya'nın kuzey ve kuzeybatı kıyılarında yaşıyan ve iliman bir iklim; iç bölgelerde yazları sıcak ve kurak kışları soğuk geçen kara iklimi hakimdir. güneyde ve güneydoğuda hemen hemen hiç kış olmaz, yazlar ise sıcak ve kurak geçer.
ispanya'da bitki örtüsü iklim gibi çeşitlilik gösterir. Ülke'nin kuzeyi, kuzeybatısı ve dağ yamaçları yaprak döken ormanlarla ve geniş çayırlarla kaplıdır. İç yaylada iğneyapraklı ağaçlar, ırmak boylarında ardıç, dişbudak ve kavak yetişir. daha yüksek ve kuru kesimlerde yer yer katırtırnağı, mersin ve adaçayına rastlanır. Ülkenin batısında ve kuzeydoğusunda, barselona yakınlarında çok değerli bir ağaç olan mantar meşesi ve kestane ağaçları vardır. güneyde ve güneydoğuda çorak ve geniş düzlükler, bodur çalılarla ve yabani otlarla kaplıdır.
İspanya hayvan varlığı bakımından da çok zengindir. kuzeydeki dağlık bölgelerde, geyik, dağ keçisi, pirenelerde kartal, akbaba ve orman tavuğu yaşar. İç yaylada kurt, vaşak ve tavşan, güneyde kuyuksüren, kartal ,guadaquivir vadisinde kertenkele ve bukalemun gibi sürüngenler, dağlık bölgelerde semenderler ve hemen hemen her yerde kaplumbağalar vardır. İspanya ördek, kaz, flamingo, leylek, su çulluğu ve bıldırcın gibi göçmen kuşlar için avrupa ile afrika arasındaki başlıca konaklama yeridir.
tarim ve sanayİ : İspanya, sanayisi gelişmekte olan bir tarım ülkesidir. ne var ki, iklimin sert, toprağın verimsiz, uygulanan yöntemlerin eski oluşu tarımsal ürünü olumsuz yönde etkilemektedir. başlıca ürünler buğday, arpa , patates, soğan, şekerpancarı ; valencia ve murcia'nın kıyı düzlüklerinde pirinç ve ülkenin kuzeybatı bölgesi dışında tüm bölgelerde yetişen zeytindir. güneyde ve doğudaki kıyı şeritlerinde yetiştirilen portakal ve domates büyük ölçüde dışarıya satılır. hayvancılığın ülke ekonomisine katkısı önemlidir. en çok koyun ve keçi beslenir.İspanya özellikle postundan iyi cins yün elde edilen merinos koyunuyla ünlüdür. kyrsal kesimlerde ulaşımda eşek kullanılır.
İspanya şarap üretiminde avrupa'nın üçüncü önemli ülkesidir. ayrıca endülüs katalonya ve batıda estremadura'da yetişen mantar meşesinden mantar elde edilir.
İspanya, avrupa'nın önde gelen kömür merkezlerinden biridir. kömür en çok kantabria dağlarından çıkarılır. yaygın olarak bulunan demir yataklarından başka güneybatıda huelva yöresinde pirit vardır. ayrıca kurşun, bakır, çinko, tungsten ve civa bulunur.
İspanya'da sanaileşme oldukça geç başladı. bilboa, valencia, sevilla ve cadiz'de gemi yapımcılığı, barcelona, bilboa ve madrid'de motor, makine ve elktrikli ev aletleri üretilir. madrid'de de bir uçak fabrikasy vardır. Öteki önemli sanayi dalları demir-çelik, otomobil kimyasal maddelerdir. dokuma sanayisinin merkezi barcelona'dır. İspanya ayrıca denizcilikte de çok ileridir. bask yöresinde yapılan tabanca ve tüfekler çok ünlüdür. Ülkede bulunan uranyum kaynaklaryndan yararlanacak bir nükleer enerji santralı tasarımı varsa da, İspanya'da elektrik üretimi büyük ölçüde petrole ve hidroelektirk enerji santrallarına dayalıdır.
İspanya'da oldukça gelişkin bir ulaşım sistemi vardır. demiryolları ve karayollarının çıkış noktası madrid' dir. denizyolu ve deniz taşımacılığı dış ticarette önemli rol oynar. başlıca limanlar kuzeyde gijon, aviles, el ferrol vigo, la coruna,santander ve bilboa, güneybatıda cadiz ve sevilla, akdeniz kıyısında cartagena, valencia ve barcelona'dır. İspanya'nın dünyanın birçok ülkesiyle havayolu bağlantısı vardır. başlıca havalimanları madrid, barselona ve sevilla'dır.
turizmin ülke ekonomisine katkısı büyüktür. İspanya'ya her yıl 30-40 milyon turist gelir. kıyılarda çekici oteller ve dinlence yerleri vardır.
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
