Üzerimdeki üniformam kefenim, şehadete talibim. Şehitliği rütbe ve şeref kabul ediyorum. kanımın son damlasına kadar ülkemin bağımsızlığı ve milletimin hürriyeti için savaşmaya hazırım.
Şerefsizce bir hayatı yaşamaktansa şereflice bir ölümü tercih ederim diyordu doğumunun 15.gününden itibaren rus zulmüne maruz kalmış olan büyük komutan cevher dudayev. 23 Şubat 1944’te dünyaya geldi. dudayev ailesi, sibirya’ya giden sürgün kafilesine katıldığını zaman cevher dudayev henüz 15 günlüktü. kırım tatar, ahıska, karaçay ve balkar türkleri ile beraber Çeçen ve İnguşlar da ruslar tarafından sürgün edilenler arasında idi. kimileri sibirya’ya kimileri de Özbekistan ve türkmenistan’ın dağlık bölgelerine gönderilmişlerdi.
ben o acı dolu günlerin, o insanlık faciası sürgünün çocuğuyum diyordu büyük komutan.
Çocukluk yılları kazakistan’ın Çimkent şehrinde geçti. orta öğrenimini de yine burada tamamlamıştı cevher dudayev. stalin’in ölümünden sonra rus hükümeti Çeçenlerin suçlu olmadığını ilan edip geri dönmelerini serbest bıraktı. 1957 yılında ailesi ile birlikte evlerine geri dönerek işgalci rusları kazma-kürekle kovup yeniden evlerine yerleştiler.
1962 yılında tambov hava harp okulundan, 1966 yılında da uzak mesafe uçakları pilot ve mühendis yetiştirme yüksek okulundan mezun olduktan sonra rus ordusunda savaş uçağı pilotu olarak görev aldı. 1974 yılında gagarin hava harp akademisi'ni de bitiren dudayev, 1. sınıf pilot ve mühendis unvanını kazandı. kendisi gibi bir hava pilotunun kızı olan alla fyodorovna dudayeva ile evlendi. s.s.c.b. hükümeti tarafından kendisine 12 madalya verildi.
1991'da estonya'da stratejik hava kuvvetleri filoları komutanlığı'nda tuğgeneral rütbesi ile görev yaparken kendisine baltık ülkelerinde başlayan bağımsızlık hareketlerini kuvvet kullanarak bastırması yönünde gelen emri “ben yurdunun bağımsızlığı için mücadele eden bir halkın üstüne bomba atmam.” diyerek reddediyordu. asi general diye anılmaya başlamıştı artık.
zelimhan yandarbiyev’in önderliği yaptığı toplanan Çeçen halk kongresi komünist rejimi oldukça sarsıyordu. zelimhan yandarbiyev’in teklifine olumlu yanıt veren dudayev görevinden ayrıldı. Çeçen ulusal kongresi’ne başkan seçilmesinden sonra gorbaçov’a karşı yapılan darbe girişiminin ardından darbecilerle işbirliği yapan Çeçen-İnguş cumhuriyeti hükümetini düşürmek için başlatılan hareketin başına geçti. Çeçenlerden büyük destek gördü. 27 ekim 1991 tarihinde 23 devletten ve uluslararası kuruluşlardan gelen gözlemcilerin denetiminde yapılan seçimler de oyların %91,9’unu alan dudayev cumhurbaşkanlığına seçildi. 1 kasım tarihinde Çeçenistan’ın bağımsızlığını ilan etti.
dudayev, Çeçen asıllı adalet bakanı kalmuk yura’nın arabuluculuğu ile anlaşma yapmayı kabul etti. dudayev rus birlikleri ile savaşa girmek istemiyordu. devrin başbakanı victor Çernomirdin bu öneriyi olumlu karşıladı ve dudayev ile bir telefon görüşmesi yapıldı. fakat bu gelişmeler devlet başkanlığı nezdinde kabul görmedi. victor Çernomirdin hatıratında “rus derin devleti iç politikaya yönelik, kamuoyunu memnun edecek, 24 saatte kazanılacak bir zafer istiyordu” diyordu.
rus yönetimi Çeçenistan’ın bağımsızlığını tanımadığını açıkladı. rusya federasyonu başkanı boris yeltsin’in 9 kasım’dan itibaren başlattığı olağanüstü hal ile beraber rus birlikleri grozni doğru harekâta başladı. cevher dudayev bu gelişme üzerine seferberlik ilanı verdi. 7 temmuza kadar rus birlikleri grozni’de kaldılar.
11 aralık 1994 tarihinde rus birlikler 3 koldan Çeçenistan’a girerek 1.Çeçen-rus savaşı’nı başlattılar. rus tankları grozni’nin merkezine doğru ilerlerken tüm dünyada düzenlenen savaş karşıtı gösterilerin sayısı gittikçe artıyordu.
cevher dudayev son Çeçen canını vermeden ruslar ülkemize hâkim olamaz. diyerek cihad ilan etti. aslan mashadov’un komuta ettiği Çeçen birlikler 6 ağustos 1996 tarihinde Çeçenistan’ı rus birliklerden temizleyene kadar savaştılar.
rus parlamentosundan bazı milletvekilleri ile barış konusunu görüşen dudayev, kendisine kurulan tuzaktan habersiz uydu telefonunu çalıştırarak görüşmelerde bulunduğu sırada, uzaktan kumandalı nokta hedefe kilitlenen bir roketle 21 nisan 1996 tarihinde şehit edildi.
bunun aslında cevher dudayev’in hayatını anlatan bir yazı olması gerekiyordu fakat daha çok Çeçenistan’ın dudayev yaşadığı dönemdeki özgürlük mücadelesini anlatır gibi oldum. milletlerle özdeşleşmiş karakterler vardır. mısır fethini ele almadan yavuz sultan selim’i, İstanbul’un fethini düşünmeden fatih sultan mehmet’i, selçuklu devleti’ni aklıma getirmeden melikşah’ı düşünemediğim gibi Çeçenistan’ın bağımsızlık savaşını atlayarak sadece cevher dudayev yazamadım. geriye yazacağım bir şey kalmayacaktı çünkü. dudayev Çeçenistan demekti. bugün bile Çeçenistan’da çocukların ilk öğrendiği kelimelerden biridir dudayev. Şahadetinin üstünden on yıldan fazla bir süre geçti. ondan sonra Çeçenistan’ın devlet başkanlığını üstlenen zelimhan yandarbiyev ve aslan mashadov’da şehit edildiler.
cevher dudayev’i en iyi anlatacak insan sanırım çileli yıllarını beraber geçirdiği eşi alla dudayeva’dır. o da bunu yapmış zaten. milyon birinci isimli kitabında cevher dudayev’i anlatan dudayeva aynı zamanda ressam ve şair. Şiirlerini yayımladığı kitabı olan yüzyılların kırığı isimli bir kitabı da var. dudayeva bir röportajında şöyle sesleniyor insanlara;
bu dünyayı günahtan ve tamahtan korumak gerek. sahip olduğu devasa toprakla yetinmeden küçük halkları ezenlere cesaretle karşı koymalı. yüce allah onların bu cürümlerini bağışlamaz. eğer onlar allah'a, o'nun varlığına inanmıyorlarsa bize bakabilirler. allah olmasa, bizim o'na imanımız olmasa biz bu dehşet verici saldırıya dayanabilir miydik? Çocukların ölmesini istemeyen, üçüncü dünya savaşının çıkmasını istemeyen ve dünyamızın yok olmasını istemeyen insanların tek ses olmaları ve "zorbalıklara hayır!" diyerek sesini yükseltmesi gerekir. zira kuvvetli olmak haklı olmak demek değildir. bu dünyada adaletli kanunların hüküm sürmesi gerekir. Şayet insanlık ve adalet sahibi iseniz, çocuklarınıza hazırladığınız geleceği düşünmek zorundasınız!.
bugünkü Çeçenistan’ın mimarlarından biri, her Çeçen’in kendisini ülkesinin komutanı gibi gördüğünü söyleyen bir komutan, Çeçenistan’dan ayrı düşünülemeyecek bir dava adamı: cevher dudayev. mekanın cennet olsun…
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
