her kültürde başka başka telakkileri olan cins.
hz. mevlânâ'ya göre, kadın, sanki mahlûk değil hâlık'tır. bu söz yanlış anlaşılmaya. merak edenler, izahı için, merhum şefik can beyin mesnevi tercümesine bakabilirler.
fakat çok çok ilginç olanı eski yunan'daki kadın telakkisidir. bu, mitlerle örülmüş bir anlatımdır. kısaca bahsedelim:
efendim, prometheus ve epimetheus denilen iki kardeş vardır. bunların ismi iki 'morphem'den oluşur. metheus, düşünmek demektir. pro-: önce, epi-:sonra. Ä°simlerinden de anlaşıldığı üzere prometheus, önce düşünen sonra icraata geçen,önceden gören kişidir ki akıllıdır vesselâm. fakat epimetheus için aynı şeyi söyleyemeyeceğiz.
bir gün zeus, prometheus'tan insanı yaratmasını ister. (efendim, eski devirler karışık biraz.) o da yaratır insanı. fakat o kadar âcizdir ki insan, ne kendini koruyacak pençeleri vardır, ne de soğukta ısınmasını sağlayacak kürkü. prometheus, bir anne şefkatiyle acır insancıklara. ve olimpos dağından tanrıların ateşini çalar. bununla da yetmez, daha sonra bir kurban taksiminde insanlara, âmiyâne tâbiriyle kıyak geçer. zeus'un tepesinin tası atar. "bre alın şu mendebur promethe'yi, zincirleyin kayalara!"der. ve her gün şahin veya kartalını gönderip promethe'nin ciğerini yedirir. ciğer her gün kendini yeniler. böylece sonsuz bir azap olur promethe için. fakat cezasını çekmek üzere henüz götürülmemişken, promethe, kardeşi epimetheus'u tembihler: "bak epiciğim, bu zeus denilen herif-i nâşerif, bunu yanımıza koymaz. muhakkak intikam alacaktır. aman dikkatli ol, gözünü seveyim.sakın ondan gelen bir şeyi kabul etme. emi canım?" "peki ağabeycim, sen merak etme. gönlünü ferah tut." fakat heyhaat! adamın adı epimetheus: önce yapan sonra ne yaptığını düşünen. Ä°smiyle müsemma ya bizim epi, ağabeyinin söylediği bir kulağından gireeeer öbüründen çıkar.
zeus ise intikam ateşiyle kavrulmaktadır. nihayet ne yapacağını bulmuştur. hera'dan olan oğlu hephaistos'u çağırır. bu arada hephaistos çok çirkindir. o yüzden doğduğu zaman onu dağdan atmışlardır ve bu hâdiseden sonra hephaistos topal olmuştur. neyse devam edelim. ve der ki: "kadını yaratacaksın!" hephaistos, topal ve çirkindir ama güzelliğiyle meşhur aphrodite ile evlidir. eee, kadını nasıl yaratacağı âşikâr: aphrodite'ye bakarak. *
hayırlı evlât denileni yapar. kadını yaratır. adını pandora koyarlar. armağan demektir bu. çünkü pandora, epimetheus'a armağan edilecektir. bütün tanrılar kendilerince ihsanda bulunur. kadının kalbini hermes verir. bir tilkiden almıştır bu kalbi. bakın, kadın ta baştan bir tilki kalbine sahiptir. bunun ne manalara geleceğini fehminize terk ediyorum. uzatmayalım, pandora'ya bir kutu verirler. kendisine hediye edilen her ne varsa, bu kutuya koyulur. ve pandora tembihlenir: bu kutuyu açmayacaksın. en nihâyet pandora götürülüp epimetheus' a armağan edilir. böylece zeus, epimetheus'un başına kadın belâsını sararak intikam almıştır. mitolojik kitaplar böyle der. günler günleri kovalar. sonra pandora, söz dinlemez ve kutuyu açar. işte o zaman ne kadar kötülük vb. şey varsa kutudan fırlar çıkar. son anda kutuyu kapatır pandora ve bir tek umut kalmıştır kutunun içinde. bütün kötülüklerin sebebi pandora'nın söz dinlemeyip kutuyu açmasıdır ;ve insanı yaşatan, hayata bağlayan tek şey de o umuttur, derler.
şimdi gelelim zurnanın son deliğine. efendim Ä°ngilizcede 'erkek' anlamına gelen bir kelime vardır: man. 'kadın' anlamına gelen kelime de 'woman'. dikkat buyurursanız, 'man' kelimesi, 'woman' kelimesinde gizlidir. işte 'woman' kelimesinin önündeki 'wo' kelimesinin bu mitolojik hâdiseye istinâden, 'belâ, üzüntü, keder' gibi anlamalara geldiği söylenir. yani kadın, yukarda anlatılan mitin içinden neşet ettiği kültür telakkisinde, erkeğin baş belâsıdır. *