metzada , metzuda olarak da anılır. kale demektir.
tarıhte ilk yahudi - roma savaşının geçtiği yere ve savasa verilen isimdir.*
judea çölüne hakim ve Ölü deniz'e bakan, 400 metre yüksekliğinde bir tepeye kurulmuş olan kaleye saklanan yahudiler* , güçlü bir roma ordusuna milattan önce 72-73 yıllarında burda dayanmıştır*.
bir tarafta elazar ben ya'ir isimli yahudi komutan , diğer tarafta lucius flavius silva isimli romalı komutan yer almaktadır. 3 ay süren kuşatma sonucunda kaleyi alamayan roma ordusu, nihai saldırısında büyük kayıplar vermiş ancak kale ele geçirildiğinde 963 yahudinin teslim olmaktansa intihar ettiğini görmüştür.
olaya dini açıdan değilde askeri açıdan yaklaşıldığında* , kale savunmasının ne kadar çetin ve zorlu olduguna verilen dünyadaki ilk örnektir. 963 yahudinin sadece 70 kadarı savaşcı erkeklerden oluşmaktadır. yaklasık 70 adamın yaklaşık 10.000 kişilik ve devrin süper silahlarına sahip bir orduya 3 ay dayanabilmesi kalelerin önemini ortaya koymuştur.
benzer bir savaş da (bkz: katharlar) ile hristiyanlar arasında yasanmıstır.
kale savaşlarının son büyük örneği ve kale konseptini bitiren savaş istanbul'un türkler tarafından ele geçirilmesidir. osmanlı sultanı ve ilk müslüman bizans imparatoru* kale savaşlarının sonunu getirmiştir.
Masada, Yahudiler'in en önemli sembollerinden biridir. Bugün bile İsrailli çocuklar, tıpkı Japon yaşıtlarının Hiroşima ve Nagazaki'de gezdirilmesi gibi, Masada'ya getirilir ve tarihleri öğretilir. * Bu kale, 960 kişinin intihar ettiği bir yer olarak bilinir. Ama bu mekân, aynı zamanda, Yahudi tarihinde çok önemli bir yere sahiptir.
Roma'nın Yeruşalayim'i ve II. Bet-Amikdaş'ı işgal etmesinden sonra, Yahudiler Yeruşalayim'den çıkıp, Masada Kalesi'ne geldiler. Orada 2-3 yıl kaldılar.
Kale hamamından su kuyularına, evlerinden gözleme kulelerine kadar herşeyi ile tam bir küçük köy izlenimi veriyordu. Kalenin kuzeyinde yiyecek depoları, gözleme terası, hamam ve bir sinagog bulunuyordu. Bunlar arasında kuzey yakasının en önemli yapısı Kral Herod'un kendi için yaptırdığı hamamdır. Yapım itibarı ile hala ilgi çeken bu yapı üç odacıktan oluşuyordu . Bu odacıklardan biri sıcak biri ılık ve biri de soğuk su içindi. Bu odacıkların hepsi zamanına göre çok yüksek bir mimari yapıya sahipti. Ayrıca bu odacıkların sıcak olanında sıcak hava tutmak ve odaya yaymak için değisik bir sistem kullanılmıştır. Burası iki kattan oluşmak ile beraber alt katta bir sürü boru vardı. Buna ek olarak yukarıda da sıcak havanın içeriye girmesini sağlayan bir hava boşluğu vardı. Bu boşluktan giren havanın ise her zaman sıcak kalmasını odanın iki katından aşağıdakindeki borular sağlıyordu. Kalenin batı yakasında bulunan en önemli yapı ise bir zamanlar içinde Kral Herod'un da yaşamış olduğu kalenin en büyük yapısı (yaklaşık 4000 metrekare) Batı Sarayı'dır. Kalede bir çok bölme olmakla berbaber en önemlileri yatak odaları, malzeme depoları, mozaik ve taht odaları idi. Batı Sarayı'nın kuzeybatısında bulunan Bizans Kilisesi ile güneybatısındaki üç villa ve büyük su havuzu da kalenin önemli mimari eserlerinden biridir. Kalenin doğu kısmına geldiğimizde ise burada sonradan yapılmış olan ve Yahudilerin kalede kaldıkları süre içerisinde yaşadıkları evleri görürüz. Kalenin güneyinde ise sadece su toplamak için yapılmış olan yeraltı sarnıçları vardır. Kalenin yapısında da sadece taş kullanılmakla beraber kalenin kuşatılması ve buna bağlı olarakta alınması çok zordu.
Masada tepesine çıkan herhangi biri, çevredeki Romalıların orayı bir işgalle kolaylıkla alamayacaklarını görebilir. Çünkü Masada Kalesi, büyük bir tepenin üzerine inşa edilmiştir. Yukarı doğru çıkan bir asker, kaledekiler için kolay bir hedef olurdu. Buna rağmen, orada kalan Yahudiler hiçbir zaman kendilerini güvende hissedemediler. Her sabah kalkıp Romalılar'ın silahlarını nasıl geliştirdiklerini seyrettiler.
Yahudiler, Romalıların kaleye batı ucundan her yaklaşma denemesinde Romalı askerlerin üstüne kızgın yağ döküyorlardı. Bunun sonucunda da kaleye yaklaşanların sayısı her geçen gün azalıyordu. Yine bir gün Yahudiler içinde kızgın yağ bulunan kazanları batı ucuna yerleştirmişler ve kurban olacak Roma askerini bekliyorlardı. Bir süre sonra kurban gözüktü. Hızlıca koşarak batı ucundan kaleye tırmanmaya çalışıyordu ki yukardan kızgın yağ üstüne boşaldı ve o acı ile “ Şema İsrael” diye bağırdı. Buna duyan yukarıdaki Yahudiler çok şaşırdılar ve o günden sonra hiç kızgın yağ dökmediler.
Romalılar, ilk olarak düzgün bir yol yapımı için çalışmalar başlattı. Uzun uğraşlardan sonra Solelo adı verilen yapay bir yol yaparak Masada'ya ulaşan Roma askerleri kaleye saldırmaya başladılar, ancak almayı başaramadılar. Ayrıca bölgenin sıcak olması ve Romalıların su sıkıntısı çekmesi onların morallerinin bozulmasına neden oluyordu. Sonunda Masada'nın kuvvetli duvarlarından birini yıkarak buranın alınmasını kolaylaştırdılar. Fakat acele etmediler ve ilk olarak Masada kalesinin karşısına tahtadan bir kale yaptılar. Amaçları Yahudilerin erzak ve sularının bitmesini ve bu yüzden de teslim olmalarını sağlamaktı. Yahudiler Romalıların bu kaleyi kısa bir süre içersinde yapmaları karşısında çok şaşırdılar. Fakat bunun üzerine onlar da bir plan yaptılar. Bu onlar için kaleyi kurtarmak adına son şansları idi ve bunu iyi kullanmak istiyorlardı. Planları basit ama uygulamaları zordu. Çünkü planlarının işlemesi için birkaç kişinin gizlice dışarı çıkarılması lazımdı. En sonunda dışarı çıkmayı başaranlar planı uygulamaya başladılar. Planları Romalıların kısa bir süre içinde inşaa ettikleri taht kaleyi yakmaktı. Sonunda başardılar ve kale yanmaya başladılar. Bir ara kaybeder gibi olan Romalılar rüzgarın da yardım ilen yangının önüne geçmeyi başardılar. Bundan sonra fazla beklemeden hemen karşı saldırıya geçtiler.
Bunun sonucunda Yahudiler'in lideri olan Elazar ben Yair, bütün Yahudiler'in kendilerini öldürmesi gerektiğini söyledi. Yahudilik, intiharı kesinlikle yasakladığı için, bu insanlar tarafından şaşkınlıkla karşılandı. Ama daha sonra, bu alternatif yol, insanlara tutsak olmaktan daha mantıklı geldi.
Masada'daki son anları, olanlara tanık olmuş bir kişiden öğreniyoruz: Flavius Josephus. Daha sonra Josephus Masada'nın hikayesini kendi duygularını da katarak yazdı. Onun yazılarında, Eliezar ben Yair'in son konuşmaları yer almaktadır. Bu konuşmalarda Eliezar ben Yair neden intihar ettiklerini anlatmaktadır. İşte onun konuşmasından bir bölüm:
"...Bırakın karılarımız kötü yola düşmeden, bizden önce ölsünler; bırakın çocuklarımız ölsün, köleliğin acısını tatmadan... Onları öldürdükten sonra da karşılıklı olarak birbirimizi öldürelim."
Daha sonra Elazar, Yahudiler'e bütün eşyalarını yok etmelerini ama yiyecekleri bırakmalarını söyledi:
"...Yiyecekler bizim ihtiyaçlar yüzünden ölmediğimizin kanıtı olacaktır. Böylece, bizim asıl kararımız anlaşılacak; ölmeyi köleliğe tercih ettiğimiz..."
Bu konuşmalardan sonra, bir plan yapıldı. Bu plana göre oradaki 1000 kişi içerisinde kura yolu ile sekiz kişi seçildi. Bu sekiz kişinin görevi geriye kalan kişileri öldürmekti. Öldürme işini ise öldürüleceklerinin boğazlarına keskin bir kılıç ile tek hareketle, acı vermeden yapıyorlardı. Herkes ölüpte geriye sekiz kişi kalınca onlar da kura ile birbirlerini öldürüyordu. Geriye kalan en son kişi ise intihar etti. Bu olaylardan sonra, Romalılar kaleye geldiklerinde 960 tane cesetle karşılaştılar.
II. Beth-Amikdaş'ın yıkılması ve Masada İsyanı'nın bastırılması, İsrail'in kuruluşuna (15 Mayıs 1948) kadar sürecek olan bir esaret ve sürgün döneminin başlangıcıdır. Bu tarihten sonra, Yahudiler dünyanın her tarafına yayılmış ve 2000 yıl boyunca tekrar toplanıp bağımsızlıklarını elde etmeyi ümit etmişlerdir. (Nihayet, bu şansa, Nazilerin uyguladığı soykırım üzerine kendini suçlu hisseden Batı kamuoyunun Filistin topraklarını Yahudilere peşkeş çekmesi ile kavuşmuşlardır!)
Masada isyanı, ortaya koyduğu değerlerle günümüzde de hala önemini korumaya devam etmektedir. Bu yüzden, İsrailli askerler yeminlerini bu dağın tepesinde ederler ve şu cümleyi söylerler:
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
