son beğenilen tanımları genel istatistikler
2. mahmut bir takım yenilikler getirdi. 1-yeniçeri ocağını kaldırdı. 2-merkezden yönetimi kurar. mülki ve askeri alanda batı esasları kabul edilmiş yani teşkilat bu esaslara göre kurulmuştur. 3-osmanlı hayatında tezat ve ikilik görünmeye başlar. 4-meşveret yöntemine devam edilir. 5-padişaha yardımcı olmak üzere batı örneğinde bakanlıklar kurulur. sadrazamlık başvekilliğe çevrilir.
1.bu anayasa kanuni esasi ve diğer anayasalara göre kısadır.24 maddeden oluşur. 2.klasik anayasa tekniğine uygun değildir. vatandaşların hak ve hürriyetleri gibi konularla ilgili hükümler içermez. zaruri hükümlerle ilgilenmekle yetinir. 3.anayasa güçler birliği ilkesini kabul eder ve meclis hükümeti sistemini benimser. türkiye devleti büyük millet meclisi tarafından idare edilir. yasama ve yürütme güçleri mecliste toplanmıştır. 4.hükümet, büyük millet meclisi hükümeti adını alır. meclis tarafından kendi üyeleri arasından seçilir. ayrıca hükümet başkanı yoktur. meclis başkanı bakanlar kurulunun da başkanıdır. 5.yasama ve yürütmeyi üzerinde alan meclis çalışmalarına ara verilir. 6.anayasa egemenliğin ulusta olduğunu ve ulusun bu egemenliği büyük millet meclisi eli ile kullanabileceği ilkesini benimser. halkın yönetime katılmasına önem verir. İdari bölünme, il, kaza ve nahiye şeklindedir. İl ve nahiyelere tüzel kişilik tanınmıştır. 7.hilafet çözümüne bir çözüm getirmez. Çelişkili bir anayasadır. bu dönemde tbmm'nin amacı hilafeti ve saltanatı kurtarmaktır. diğer yandan egemenli kayıtsız şartsız ulustadır denmektedir. ama bu çelişki bilinçlidir. zamanı gelince bu çelişki çözülecektir. nitekim lozan konferansında İstanbul hükümeti'nin de çağrılması üzerine 30 ekim 1922' de alınan meclis kararı ile egemenlik padişahtan alınıp millete verilir. ve böylece osm. İmparatorluğu tarihe karışır ve yeni bir mili tÜrkİye devletİ kurulur. bu anayasa ulusal kurtuluş savaşının güçlü bir biçimde yürütülmesini sağlamıştır.
1. bölüm: genel hükümler 2. bölüm: kişinin hakları ve ödevleri 3. bölüm: sosyal ve ekonomik haklar. 4. bölüm: siyasi haklar Üçüncü kısım cumhuriyetin temel organlarıdır. bunlar 3 bölümdür: yasama , yürütme, yargı dördüncü kısım mali ve ekonomik hükümler, beşinci kısım çeşitli hükümler, altıncı kısım geçici hükümler, yedinci kısım son hükümler olarak ayrılmıştır. başlangıç kısmında yer alan ilkeler: başlangıçta hükümet darbelerine gerekçe gösterilir ve anayasaya egemen olan ilkeler belirtilir. bunlar: 1- atatürk milliyetçiliği ve atatürk ilke ve inkılâpları 2- Çağdaş uygarlık düzeyine ulaşma azmi 3- egemenliğin kayıtsız şartsız türk milletine ait olduğu 4- kuvvetler ayrımı 5- türk varlığının devleti ve ülkesiyle bölünmez bütünlüğü 6- laiklik ilkesi gereği kutsal din duygularının devlet işlerime karıştırılmaması 7- her vatandaşın eşit biçimde, anayasadaki temel hak ve özgürlüklerde yararlanması 7- herkesin ‘'yurtta sulh, cihanda sulh'' arzu ve inancı içinde yaşama hakkı bulunduğu anayasanın ikinci maddesinde yer alan ilkeler: 1- atatürk milliyetçiliği 2- demokratik devlet 3- laik devlet 4- sosyal devlet 5- hukuk devleti 6- İnsan haklarına saygılı devlet anayasanın getirdiği yenilikler: 1.en belirgin yeniliği atatürkçülüğe verdiği yerdir. anayasa atatürkçü bir nitelik taşımaktadır. 2.genel esaslardaki 2. maddeye şu ibareler ilave ilmiştir: toplumun huzuru, milli dayanışma anlayışı içinde atatürk milliyetçiliğine bağlıdır 3.2. kısımdaki temel hak ve özgürlüklere şu ilave yapılmıştır: ‘'temel haklar ve hürriyetler kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını ihtiva eder.'' böylece temel hak ve hürriyetin niteliği belirlenir. 4.sosyal ekonomik haklar bölümünde pek çok yenilik vardır. kıyılardan yararlanma, tarım ve hayvancılık ve üretim dallarında çalışanların korunması vs. 82 anayasası hem hak ve özgürlükleri veriri hem de kısıtlar. Ör: grev hakkı 5.yasama organı tek meclise düşürülür ve milletçe genel oy ile her 5 yılda bir seçilen 550 milletvekilinden oluşur. 6.tbmm üyelerinin göreve başlarken ant içmelerini düzenleyen madde 61 anayasasına öre yenilenmiş; atatürk ilke ve inkılâplarına bağlılık ile anayasaya sadakat ayrılmamak gibi esaslar eklenmiştir. 7.3. kısmın yürütme bölümünü cumhurbaşkanı düzenler. cumhurbaşkanı tbmm tarafından, 40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim yapmış kişiler arasından 7 yıl süre ile 1 defaya mahsus seçilir. 1982 anayasasına göre meclis tam üye sayısının 1/5'inin yazılı önergesi ile meclis dışından da seçilebilir. 8.cumhurbaşkanının görevleri 61 anayasasına göre genişletilmiş ve yasama yürütme ve yargı ile ilgili olan 104. maddede belirtilmiştir. 9.108. madde devlet denetleme kurulunu düzenler. bu kurul cumhurbaşkanlığına bağlıdır. İdarenin hukuka uygunluğunu sağlar. cumhurbaşkanının isteği ile türk silahlı kuvvetleri ve yargı organları dışındaki tüm kurum ve kuruluşlarda araştırma ve denetleme yapar. 10.1082 anayasasının 116. maddesinde meclisin feshi düzenlenmiştir. bakanlar kurulunun güvenoyu almaması veya güvensizlik oyu alması halinde 45 gün içinde yeni bakanlar kurulu kurulur. yeni bakanlar kuruluda güvenoyu almazsa cumhurbaşkanı tbmm başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verir. 11.yürütme ile ilgili olağanüstü hal durumunda anayasa, 119. maddesinde tabi afet ve ağır ekonomik bunalım sebepleri ile yetinmemiş, 120. maddede şiddet olaylarının yaygınlaşması, kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması sebepleri ile de olağanüstü hal ilan edilebileceğini ilan etmiştir. 12.İdarenin yargısal denetimi ile ilgilidir. İdarenin yargısal denetimi idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. 13.1982 anayasasında, anayasa mahkemesi 11 asıl ve 4 yedek üyeden oluşur. bu anayasa mahkemesine doğrudan iptal davası açma hakkı cumhurbaşkanına, ana muhalefet ve iktidar partisi meclis gruplarına, tbmm tam üye sayısının en az 1/5 oranındaki üyesine tanınır. 14.anayasa mahkemesi bir kanun veya kanun hükmünde kararnamenin tamamını veya bir hükmünü iptal ederken kanun koyucu gibi hareket ederek yeni bir uygulamaya yol açacak şekilde hüküm tesis edemez. 15.yÖk anayasa kurumu haline gelir. atatürk kültür dil ve tarih yüksek kurumu 134. maddeyle anayasaya girer. 16.yüksek hâkimler kurumu: yargıç güvencesi açısından atılan en büyük adım 1961 anayasası ile yüksek hâkimler kurulunun kurulmasıdır. yargıçların tüm özlük işleri adalet bakanlığından ayrılır. bu kurulun üyelerinin tümü yargıtay tarafından kendi üyelerinden seçilir.1982 anayasası bu kurulda şu değişiklikleri yapar: adı değiştirilir ve hakimler ve savcılar yüksek kurulu halini alır. savcılarda bu kurulun kapsamına girer. görev alanına adli yargının yanında idari yargıda girer. kurulun yapısında değişiklik olur. kurulun başkanlığına adalet bakanı getirilir. adalet bakanlığı müsteşarı da doğal üye olur. kurulun görevlerinde değişiklik yapılır. yargıçların yönetsel açıdan denetlenmeleri adalet bakanlığına verilir. adalet bakanına da görevin aksamaması için yargıç ve savcıları geçici yetki ile görevlendirme yetkisi tanınır. 1982 anayasası hâkimler ve savcılar yüksek kurulu kararına karşı yargı yolu kapalıdır der. bu kurul yönetsel bir kuruldur. kararları da yönetsel karardır. İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır kararı ile bağdaşmaz ve yargı güvencesini olumsuz etkiler. durum hukuk devleti ilkesine aykırıdır.
1.bu anayasa 6 bölüm ve 105 maddeden oluşur. 2.cumhuriyet ilkesi: 24 anayasasının birinci maddesi türkiye devleti bir cumhuriyet'tir der. devletin temel niteliğinin cumhuriyet olduğunu kabul eder. 3.devletin dini: anayasa'da devletin dininin ‘'İslam'' olduğu kabul edilir. fakat bu düzenleme 1928' de yapılan değişiklikle kaldırılmıştır. 4.meclisin üstünlüğü: anayasa, tbmm'yi egemenlik kullanan tek organ olarak görür. meclisin üstünlüğünü şu konularda görebiliriz; cumhurbaşkanı seçimi meclise ait, yasama tek meclisten oluşuyor, vs. 5.güçler birliği ilkesi: prensip olarak bu anayasa güçler birliği ilksini benimser. mesela, madde 4.=>türk ulusu adına egemenlik yalnızca meclis tarafından kullanılabilir. madde 5.=>yasama yetkisi ve yürütme gücü büyük millet meclisi'nde toplanır. madde.7=>yürütme organı, cumhurbaşkanı ve onun atayacağı bakanlar kurulu eli ile kullanılır. bu güçler birliği ilkesi ile 1921'deki kadar katı değildir. parlamenter sisteme yaklaşan bir uygulama gibidir. meclis icra yetkisini kendisi tarafından seçilen cumhurbaşkanı ve onun tayin edeceği bakanlar kurulu eli ile kullanır. kabine başbakan tarafından kurulur ve meclise vekâleten bu yetkiyi icra eder. bu da bize parlamenter sisteme yaklaştığını gösterir meclis kabineye üstündür. onu her zaman denetler ve istifaya mecbur kılar. İcra (yürütme) organında yasamaya müdahalesi olur, parlamenter sistemde de olduğu gibi. kabine kanun teklif eder. cumhurbaşkanı meclise başkanlık eder ve konuları ilan eder vs.… ancak başkanının meclisi feshetme yetkisi yoktur. bu nedenle 24 anayasasının sistemi ne parlamenter, ne de meclis hükümeti sistemidir. bu bir karma sistemdir. 6.cumhurbaşkanının yetkileri: anayasanın cumhurbaşkanına tanıdığı yetkiler, parlamenter sistemde devlet başkanına tanınan yetkiler gibidir. devletin başıdır, meclisten çıkan yasaların yeniden görüşülmesini ister… vs. 7.yargı ile ilgili düzenlemeler: anayasa, yargı hakkı ulus adına bağımsız mahkemelerce kullanılır der. mahkemelerin bağımsızlığını ve yargıç güvencesini düzenlemez, kanuna bırakır. anayasa mahkemesi kurulmamıştır. denetimin mahkemelerce yapılacağı da belirtilmemiştir. sadece kanunların anayasaya aykırı olmayacağı belirtilir. 8.hak ve özgürlüklerle ilgili bölüm: klasik temel ak ve özgürlükleri sıralar ve kısaca açıklar. ekonomik ve soysal haklar yoktur. 9.‘'vatandaş'' sözcüğü ilk kez 1924 anayasasında geçer.
(bkz: jale civelek )
ayrica orijinal ismiyle dikkat ceken vampirdir. *
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur. sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez. yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz. sözlük sistemi ile geliştirilmiştir. |