kelime olarak modern ötesi anlamını ifade etmekle temelde varlığını moderne borçlu olan ve fakat modernin muhalifi olmakla onu ortadan kaldıran, çoğu kere modernin putlarını devirmekle bilinen, şu halde yerleşik olanın yerine alternatifini koymak suretiyle moderni anlamsızlığa bulayan, bütün bunlara rağmen dönüşümü modern yönelimli olan ömrü kısa kendi anlamlı ve çarpıcı geniş bir kapsama alanına sahip kavram.
modern olmak ve daha ötesine geçmek anlamına gelen postmodernizm sanat dalları için vazgeçilmez bir yaklaşım olarak görülmektedir. insanların tek boyutlu düşünmekten çıkıp parçalrı birleştirerek yepyeni dünyalar kurmaları ve modernizmin yaşam standartlarının ademoğluna sunduğu yaşam biçimleri olarak da düşünülebilir. görünen nesnelerin algılanmasının herhangi bir problem doğurmadığı şu ortamda nesnein arka planında kendisini hissettiren ya da hiçbir imada bulunmayan yaşam imgelerinin hayata kazandırdığı yeni bir bakış açısıdır
postmodernizm, kısaca modernizmin yapmış olduğu her şeyin reddedilmesidir.
geçmişi ve geleceği düşünmeyen bir nesilin yetişmesi, globalleşmenin övülmesi sonucunda ulus devletlerin daha radikalleşmesi ve popülerlik kazanması, tüketen toplumun hızla artması, felsefenin tamamen bitişi, kabaran milliyetçilik duyguları, hızla değişen dünya dengeleri, dünyadan habersiz milyarlarca insan, sadece para amaçlı hayatlar, yerinde sayan bilimsel araştırmalar, askeri harcamaların tüm dünyada tavan yapması, sefalet, atom bombaları, nükleer silah araştırmaları uğruna kaybedilen hektarlarca yeşil alan, sakat yada ölü doğan çocuklar ve nesiller... işte tüm bunlar modernizmin öngöremediği unsurlardır.
nietzsche modernizm düşüncesine ilk karşı çıkan düşünürlerdendir. nietzsche insanın biyolojik bir varlık olduğunun unutulmamasını söyler. çünkü insan biyolojik bir varlık olarak sürekli ilerlemez. dünyanın doğasında da ilerleme değil, sürekli bir döngünün varlığından bahseder. bu argümanla da modernizmin temel taşı olan "sürekli ilerleme"yi reddeder.
postmodernizm tanımında karışıklığa yolaçan modern sözcüğünün öneki "post"tur. bu ek; postmodernizm, içinde adını barındırmasına rağmen modern midir?, modernizmin bir sonucu veya devamı mıdır?, modernizmden sonraki bir tarihsel izdüşümü olmasından mı?, modernizmin gelişmiş hali olmasından mı?, yoksa modernizmin bir reddi olması manasında mı? gibi problemlerin çıkmasına sebep olmuştur. dipnot : (bkz: modern)
postmodern mimari ve sanat konusunda bir otorite sayılabilecek charles jencks 'in postmodern terimi üzerine çıkardığı bir özet aşağıdaki gibidir;
"postmodernizm"'in kökenleri
sayın bay,
"postmodernizm" teriminin ilk kullanılışı (mektuplar, şubat 19) 1926'dan öncedir. terim 1870'lerde britanyalı sanatçı john watkins chapman tarafından, 1917'de de rudolf pannwitz tarafından kullanılmıştır. ama "post"ların başlaması, "post-empresyonizm" (1880'ler) ve "post-endüstriyel"le (1914-22) olmuştur, denebilir. sonra bunlar 1960'larda edebiyatta, toplumsal düşüncede, ekonomide ve hatta dinde "post hristiyanlık" pıtrak gibi çoğaldılar. "sonsallık", yani yaratıcı bir çağdan sonra gelmenin olumsuz duygusu, ya da tam tersine, olumsuz bir ideolojiyi aşmanın olumlu duygusu, aslen 1970'lerde, "postmodernizm" tartışmasının da iki merkezi olan mimari ve edebiyatta gelişti. (bu akımlar, hem özelliklerini hem de olumlu, "post" önekinden sonra tire koyuyorlardı). "yapıbozumcu postmodernizm", fransız post-yapısalcıların (lyotard, derrida, baudrillard) 1970'lerin sonunda birleşik devletler'de kabul görmesinden sonra ön plana çıktı. bugün olumsuz diyalektik ve yapı bozumundan ibaret yeni, yaratıcı hareket de ortaya çıktı. bunlar kendilerine "yapıcı", "ekolojik", "temelli", "yeniden kurucu" post-modernizm gibi adlar veriyorlar.
bu durumda iki temel hareketin var olduğu ortada. "postmodern durum", "gerici postmodernizm" ve "tüketici postmodernizmi"nin de var olması gibi-bunların örnekleri enformasyon cağı, papa ve madonna. bütün bunlar üzerine tarafsız, akademik bir rehber istenirse, margaret rose'un post-modern ve post-endüstriyel: eleştirel bir analiz'i (1991) önerilebilir.
şunu da eklemeliyim ki, postmodernizm sözcük ve kavramının büyük gücünün ve bir yüzyıl daha duyulacak olmasının bir nedeni, yetersiz kaldığı açıkça görülen modernist dünya görüşümüzü geride bıraktığımızı, nereye gittiğimizi belirtmeden ortaya koyabilmesidir. birçok kişinin bu terimi kendiliğinden, sanki kendi bulmuş gibi kullanmasının nedeni de budur. ama "modernizm" üçüncü yüzyılda icat edilmiş gibi gözüktüğüne göre, "postmodernizm" teriminin ilk kullanılışı da belki o zamandı.
sınırları aşmak, imkansizi ortadan kaldırmak, gücü bayağılaştırmak, insana tüm pisliğiyle kucak açmak ama kendi donunu başina geçirmek, zamanı ve hayatı geri dönüştürülebilir kolaj parçalarıymış gibi yaşamak gibi algıladığım husus.
postmodern yani modern sonrası. modernizmin belirlemeci, kontrole ve aklın/gücün iktidarına dayalı anlayışından sıyrılma çabası.. çaba olarak kalmıştır zira modernizmin batı menşeili olması ve batı kültür ve gücünün iktidarına dayanması postmodernizmin de aynı kaynaktan beslenmesi bu çabanın açmazı olarak kaldı. Ä°ktidar/kul ya da özne/nesne ikileminden kurtulmayı postmodernizm de başaramamıştır. evrensel olma iddiası modernizmi hegomanik batı ve amerikaÂ’yı bütün kültürlere dayatırken yok olan yerellik, özgünlük en önemlisi de üretmenin çeşitliliği postmodernizmi farklı bir söyleme itse de aynı paradigmada bırakmıştır. postmodernizm aynı belirlenimle evrensel olandan yerel/tekil olanın farklılığının daha “özgür” bir şekilde içselleştirilerek evrenseli dayatmak yoluna gitmiştir.
modernizmin bilim mitine alternatif üretmek, bilimsel olmayı ve bunu“tek hakikat” olarak dayatmasının kıskacından kurtulmak postmodernizmin harcı olamamıştır. çünkü postmodernizm bilime, evrensele kapıları kapatırken farklı ve yerel olana açarken aynı zamanda, liberal/kapitalist bir dünya düzenini batının gücüne ve kültürüne dayanarak farklı olana yerel olana dayatmaktadır. liberalizmi ve kapitalizmi ne kadar tolere edebilirseniz o kadar özgür, irrasyonel ya da her neyi istiyorsanız olabilirsiniz fikri vardır postmodernizmde. günümüzde evrensel ve hegomanik algıyı benimsemediğini ifade eden postmodernlerin amerikanın emperyal siyasetini benimseyip mesela ırakÂ’a “özgürlük” götürülmesini –elbette kapital kaygılardan- desteklemesi güzel bir örnektir postmodernizmin dayatmasına..
sonuç olarak en az modernizm kadar postmodernizm de farlı ve yerel olanın içselleştirdiği bir global dayatmaya sahiptir, üstelik aynı şekilde batı siyaseti, kültürü ve gücüne dayanarak ve o gücün belirleyen özne konumunu koruyarak yapıyor.
ilk söylemleri deli kızın bohçası gibi yamalı olduğundan ve büyük bir coşkyla karşılanmasından sonra artık batı'da nostalji sandığında hesaplaşması yapılmaktadır bu arada.
karl poperÂ’in dediği gibi: evrensel doğruyu hakikati bulduğuna inanlar, bu hakikatin başkaları tarafından paylaşılmasını arzularlar. tüm totalitarizmlerin ve despotizmlerin kaynağı budur.
acı da olsa postmodernizminde bir hakikat iddiası vardır ve elbette bunu paylaşma arzusu.
post modern düşünceye göre normatif olan içsel ve kaçınılmaz olarak baskıcıdır. bütün normlar kuşkuyla değerlendirilir, hatta bu düşüncenin kralı denilebilecek lyotard'a göre, eğer konsensus çoğunluğun tiranlığı ise radikal bir konsensus da olamaz.
modernizmin aksine, yerel olanı koruduğu söylense de, aslında yerel olanı sulandıran, küreselleşmenin tam olarak anlaşılamayan standartlarına göre uydurulmasını sağlayan akım.
postmodernizm son yüzyılın mimarisinin harika örneklerinin bulunduğu,caddelerinde dünyaca ünlü butiklerin ve bu butiklerdeki "modern" tasarımların süslediği bir ellerinde kaniş köpeklerinin tasmasıyla solaryumdan yeni çıkmış harika kadınların dolaştığı koca bir kentin işlek caddelerinden birinin birkaç sokak arkasında bulunan gecekondulardır.
postmodernizm bir paradoksutr bence. modernizm kelime anlamı yeniliktir post ise yeni bir sonraki adım demek olarak düşünürsek postmodernizm (modernizmden) yeniden daha yeni birşey demektir. eğer postmodernizm yenilikten daha yeni birşeyse modernizm aynı zamanda eskiyi temsil ediyor olmalıdır. bu durumda kelime anlamı yenilik olan ve eskiyi temsil eden bu kavrama nasıl modernizm deriz.* yanılıyor muyum acaba?
postmodernizm her ne kadar modernizm'den sonra gelip ,modernist öğelerin zıddını iddia eder denilsede, aslında postmodernizm şimdiye kadar süregelen bütün akımları kapsar. Örnek olarak rönesans devrinde geleneksel bir mimari hüküm sürüyordu.Modernizmin ortaya çıkmasıyla geleneklere bağlılık tamamen ortadan kalktı ve kesin kuralları olan modern mimari ortaya çıktı.Akabinde postmodernizm rönesansın gelenekçiliğini ve modernizmin kesin kurallarını birleştierek kendine özgü bir estetik anlaşı içerisinde yeni ve eskiyi birleştiren bir akım oluşturdu...
modernizmin tek düzeliği ve kurallarından sonra kesinlikle büyük bir ihtiyaçla ortaya çıkan akım.estetiğe ve görselliğe işlevsellik kadar önem veren ve bu konuda dengeyi bulabilen akım.
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
