atasözü olması hasebiyle bir hikayesi bulunan bu kıymetli deruni cümlenin oluşumu hakkında* anlatılanlardan birini zikredelim, anlamayan olursa şu bakınıza doğru kendisine yol gösterelim: (bkz: anlayana sivrisinek saz anlamayana davul zurna az)

derler ki, sultan mahmutlardan birine kısmeti bağlı bir adamdan söz etmişler. sultan adamı bir de kendisi denemek istemiş.

bir koca tepsi baklava yaptırmış. üst tabakadan başka tepsinin her tarafına görünmeyecek şekilde altın dizdirmiş. adamını gönderip ona tepsiyi birinin bir adağı diyerek kısmetsiz şahsa vermesini ve şahsı takip etmesini emretmiş.

adamımız tepsiyi almış. yolda bir tanıdığına rastlamış. ikisinin de olaydan haberi yok. adamımız hikayeyi anlatınca, "senin," demiş tanıdığı gerçek bir hayırseverlik duygusuyla, "baklavadan çok paraya ihtiyacın var. al şu iki altını, sat tepsiyi bana." teklif adamımızın da işine gelmiş ve tepsiyi satmış.

sultan hikayeyi duyunca "fesüphanallah!" demiş. adamına adamımızın hergün geçtiği köprünün her gün geçtiği tarafına o gelmeden hemen önce altın dizmesini ve kenara çekilip izlemesini emretmiş.

adamımız köprüye gelince "ya," demiş, "hep aynı taraftan geçiyorum, bu gün de diğer taraftan geçeyim, bir değişiklik olsun," demiş.

sultan hikayeyi duyunca, "ya hazreti pir!" demiş. adamımızı yaka paça beylik arazilerden birine getirmelerini emretmiş. getirmişler. adam korkudan tir tir titrerken ona bir kasnak verilmesini emretmiş ve adamımıza, "bu kasnağı atabildiğin kadar uzağa atacaksın. en son durduğu yere kadar olan arazi senin olacak," demiş.

adamımız kasnağı savurmuş. kasnak havada bir yay çizip gelmiş ayaklarının dibinde durmuş.

sultan "ya malik el mülk!" diye haykırmış, "getirin onu!" doğruca haziye gitmiş. adama bir kürek verilmesini emretmiş. "küreği daldır, ne gelirse senindir." adam korku ve heyecandan küreği ters daldırmış ve gele gele bir metelik gelmiş.

sultan "kısmeti bağlı" olmanın ne demek olduğunu anlamış böylece.

raviyan-ı ahbar, nakilan-ı esrar zikr idürler kim "vermeyince mabud, neylesin sultan mahmut" meselini dahi şol sultan irad buyurmuştur.*