ney, tasavvufta insan-ı kâmili remzeder. neyden çıkan sesler, neyin kendinden değildir, onu bir üfleyen vardır, bir neyzen vardır. insan-ı kâmil de, kendi heva vü hevesinden konuşmaz, hakk'ın ilhâm ettiğini halka verir.
çok büyük ney icrâcılarımız vardır. bunlardan kimisi, şöhret âfettir fehvasınca, kendini sırlamıştır. hadi buradan bir ifşâatta bulunayım, neyzen Ömer erdoğdular bunlardan bir tanesidir. gerçi kendilerini bilen bilir.
neyzenlerin kutbu olarak bilinen kutbu'n-nâyi osman dede, galata mevlevihanesi ya da diger adıyla divan edebiyatı müzesinin hâmuşânında dinlenmektedir veyahut hayât-ı mânevîyesi ile hayydır. osman dede hakkında bir menkıbe anlatılır. bir gün dergâhta âyin-i şerif icrâ edilecekken, bakarlar ki neyzenbaşı gelememiştir. efendi hazretleri, küçük çocukların talim gördüğü odanın kapısını açar ve osman'a nazar ederek: "çık mutriba!"der. "aman efendim, o daha yeni başladı, acemidir" derlerse de hazret yineler: "çıksın!" küçük yaştaki osman, o gün âyinde vazife almıştır ve o nazarın himmetiyle bir gün gelmiş "kutbu'n-nâyi osman dede" oluvermiştir.