necip fazıl'ın merhamet ile adalet arasındaki dengeyi ele aldığı muhteşem bir eser.

konu itibariyle reşat nuri'ni "acımak"ı ile benzeşse de çok daha felsefi ve geniş bir bakış açısı vardır. nsıl ki acımak'ın zehra öğretmeni kendisinde eksik olan merhamet duygusunu babasının başına gelenleri öğrenerek keşfedecektir; reis bey de aynı duyguyla suçsuz bir mahkumun yanlış infazı sonucu tanışacaktır. içindeki adalet terazisi her daim cemiyeti ıslah için ferdi feda anlayışıyla tartmaktayken, yanlış kararı onu vicdanıyla hesaplaşmaya götürecek ve merhametin varlığını ve dahası hayati önemini kavramaya itecektir. burada necip fazıl kahramanımızı suç ve ceza'nın raskolnikov'u misali bir iç yolculuğa çıkarır. reis bey, başta dünya edebiyatında şaşmaz adaletin duygusuz bekçisi tiplemesinin bir örneğidir. tıpkı sefiller'in her daim jean valjean'ın peşindeki adalet aşığı polis müfettişinin, jean valjean'dan gördüğü iyilik sonucu bütün fikri dünyasının alt üst olması misali, reis bey de bir mahkumun sözleriyle paramparça olur. en yüce bildiği adaletin, merhamet olmayınca nasıl önüne geleni biçen bir giyotine dönüştüğünü farkeder. necip fazıl burada muhteşem bir merhamet güzellemesi yapmıştır. bunu betimlemek çok zordur. ancak alıntılar bu konuda yardımcı olabilir.

"bir gözyaşı çetesi kuralım..... mazlumun kendinde kıyılana, zalimin kendinde kıydığına ağlayalım.... zalime daha çok ağlayalım çocuklar....!"

"ağlayanlardan olmak varken ağlatanlardan olmak reva mı?"

"gelemem dadı... gözyaşımın kurumasından korkuyorum."

"ağlayabilseydiniz anlayabilirdiniz...."

"-nerdeymiş ağlayan taş?
-karşında... ben!"

"bütün evlere merhamet boruları döşeyin..!"

"ben göklerin merhametle dolu olduğuna inanıyorum."

"affet... herkes herkesi affetsin... ancak bu şekile kurtulabilir cemiyet."

filmde haluk kurdoğlu reis bey'in ete kemiğe bürünmüş halidir adeta. rol değildir de sanki gerçektir. ses tonuyla, yüzündeki önce sertlik sonra merhametiyle, duruşuyla, bakışıyla, yürüyüşüyle, herşeyi ama herşeyiyle haluk bey reis bey'dir sanki. filmin oyuncu seçimi genel olarak çok iyidir, ancak haluk bey tek kelimeyle müthiştir. etkileyici ses tonuyla söyledikleri günlerce kulaklarınızda yankılanır.

filmin müziği de çok etkileyicidir. necip fazıl'ın edebi üslubu, haluk bey'in ses tonu, arka fonda da konsepte uygun bir müzik.... artık film boyunca gözyaşlarınızın dinmesi mümkün değildir.

kısacası reis bey muhakkak izlenmesi gereken bir klasiktir.