Vatanını sevmek güzel bir şeydir; herkes vatanını sevmelidir. İnsanların sevgi anlayışları farklı olabildiği için, tabiatıyla vatanseverliğin değişik yorumları ortaya çıkmıştır. Öyle ki, birinin vatanseverliği, bir diğer vatansever tarafından vatan hainliği olarak bile değerlendirilebilmektedir.

Kimse, kimsenin sevgi anlayışını benimsemek zorunda değildir; aynı zamanda, hiçbir kimse bir diğerinin vatanseverliğini yargılayamaz. Sen doğru bildiğin yolda ilerle ve onu savun, ben de kendiminkinde ilerleyeyim ve onu savunayım; savunurken her ikimiz de birbirimizin konumlarımıza saygı duyalım. Zira, "konuma saygı duymak" erdemli bir davranıştır; erdemli bir muhalife sen de tahammül edebilirsin, ben de tahammül edebilirim. Ne sen beni ademe mahkum etmek* için elinden geleni yap ne de ben senin için böyle bir şey yapayım. Kardeş kardeş yaşayalım; farklı tondaki-renkteki sesler olarak her birimiz kendi şarkımızı söyleyebiliriz. Hatta bakarsın, bir gün gelir aynı şarkıyı bile söyleyebiliriz; erdemli muhalifler olarak farklı seslerle de olsa aynı şarkıyı söylemek ikimizin de hoşuna gider, değil mi?

Sen, belki hak bildiğin yolda yürürken rahatsız edildiğini düşünürsün bazen; belki bazen ben de incitildiğimi düşünürüm. Olabilir... Ama ne olursa olsun, gel, ikimiz de birbirimiz için "Bana hakk-ı hayat tanımıyor."* diye düşünmeyelim. Varsa bir mücadelemiz, bu mücadelemizin tamamen fikri bir mücadele olduğunu ispatayalım davranışlarımızla. 10 sene, 20 sene, 30 sene, 40 sene hep aynı tutarlı çizgide kalalım; bir o yana, bir bu yana dönmeyelim. Hayatta bir duruşumuz olsun ve bu duruşumuz karşımızdakine -özellikle de muhaliflerimize- emniyet/güven telkin etsin. Bunun için gayret edelim. Ben seni seveyim, istersen sen de beni sev...

Mert olabilmek ikimiz için de bir gaye olsun. Dünya ve ahalisi, merde de, merdane sözlere ve davranışlara da her zaman ihtiyaç duyar. Bu ihtiyacı arttırmak ikimize de bir şey kazandırmaz; azaltmak ise hem sana, hem bana hem de dünya ve ahalisine çok şey kazandırır...

Mesele, kuru bir vatanseverlik meselesi değil azizim! Asıl mesele, perde ardındaki 'sen' ve 'ben' meselesidir. Ezelden geldik, ebede gidiyoruz; öbür dünyaya kardeşçe de gidebiliriz, düşmanca da. Gel, kardeşçe gidelim diyorum ben. Ne dersin, çok şey mi istiyorum?*