- metallerin yaptığı bileşiklerde, arta kalan kimyasal madde. ancak halk arasındaki kullanımı "sofra tuzu " şeklindedir. nacl kimyasal formülü olan sofra tuzu, asla fazla kullanılmamalı ve dozunda bırakılmalıdır.
tuz aynı zamanda yiyeceklerin içindeki suyu çekerek, kolayca bozulmalarının da, kokmalarının da önüne geçer. ancak memleketimiz insanı, tuzu bile kokutmakta başarılı olmuştur.
- selülit yapan, tansiyonu yükselten yemeklerin vazgeçilmezi madde.
- kültürümüzün en içi dolu madde ve kelimelerinden. arapça "milh", farsça "nemek". melih, melâhat, temlih vs. kelimeler işlte bu milh kelimesinin türevleridir. melahat "tatlılık", "melih"se "tatlı" demektir. yemeğinin tadını, tuz getirdiği için milh kelimesi zamanla "tat" anlamını kazanmıştır. yine mübarek bir gıda olan "ekmek"le beraber (farsçası "nân"dır) bir terkip ve tabir oluşmuştur ki "nân u nemek hakkı" denilen bu tabir, aynı sofrada tuz-ekmek yemiş insanların arasında bir bağ oluştuğunu vurgular. tuz-ekmek hakkı... divan şairleri tuz, aynı zamanda yemeğe ekilen bir şey olduğu için bu tabirle çok zekice söz oyunları yaparlar. tuz o kadar değerlidir ki meselâ yakut türkleri bir zaman ölüm'e "tuzka bar-" yani "tuza git-" derlermiş. (tuz bulunan dağa gitmek ama dönememek dolayısıyla) külhanbeyleri de külhana yeni giren elemenla "tuz-ekmek kardeşi" olurlardı. bu bahis çok uzar. Ä°çine tuz katılan şarabın* helâl sayılabileceğini söyleyen bir beyit paylaşalım:
“Leb-i câma dokunsun tek hemen lâl-i nemek-rîzin
Katarsan bâde-i nâba nemek kat kat helâl olsun ”
(Senin, tat veren (tuzlu) dudağın, kadehin dudağına dokunsun. Saf şaraba tuz katarsan [o sana] kat kat helâl olsun.)
Nemek'in, yani tuzun "tat" mânâsına kullanılışına bir misal:
ağyarı mezemmet nemek-i meclisdür demişler
biz de gıybet edelüm meclise lezzet gelsün
("başkalarını kınamak sohbetin tadı tuzudur" demişler. biz de çekiştirelim meclis tatlansın)
- halojenler olarak bilinen,periyodik tabloda 7a grubunda bulunan f*, cl*, br*, i*, at* elementlerinin metallerle oluşturduğu bileşiklerin bir kısmına verilen isimdir. zaten halojen letince tuz yapıcı anlamına gelir. bildiğimiz sofra tuzunun formülü nacl* dür.
- tuz masalı'nın temel ögesi zannedilen şey. aslında "tuz" bu masalda, verilen bir ölçüdür. olaylar gelişir..
- yemeklerde olmazsa olmaz diye düşünülmüş ve beylik baharatları ismi verilmiş iki baharattan biridir. *
- genellikle bir asit - baz reaksiyonundan cikan kristalize bilesiklerin adidir.ozel olarak yani halk arasinda ise nacl dedigimiz sodyum klorurun adidir. yemeklerin vazgecilmezidir. o olmadan birseyin 'tadi tuzu kalmaz'. hipertansiyonu olanlara tavsiye edilmez. fazlasinin gozlere zarar verdigi ve selulit olusumuna yol actigi bilinmektedir. odeme de sebep olmaktadir.
-
eğer iyotsuz olarak kullanılırsa guatr hastalığına sebeb olduğu kanıtlanmış , mutfağımızın ve sağlığımızın baş tacı , mineraller bütünüdür.
- bir zamanlar ülkenin birinde yaşayan bir kralın iki kızı varmış ve onlara "beni ne kadar çok seviyorsunuz?" diye sormuş. birinci kız "çooo...oook seviyorum.." demiş, ikinci kız ise "seni, tuz kadar seviyorum." demiş. kral ikinci kızının bu cevabına çok kızmış ve kızını zindana kapattırıp ülkedeki bütün tuzları kaldırtmış.. bir kaç gün sonra yemeklerin eski tanıdının olmadığını gören kral kızının anlatmaya çalıştığını birazcık geç de olsa anlamış..
- eksiliğinde öyle bir aranır ki bazen..
ağzınıza zeytin atar gözünüzü kapatıp bütün tat alma duyunuzla hissedersiniz tadını, çekirdeğini çıkaramazsınız ağzınıdan,
tortilla cipsten bir tane alır, yuttuktan sonra bile ağzınızda, dudağınızda, damağınızda tuzdan eser kalmayana dek emersiniz,
o ekmek arası peynir dünyanın en leziz yemeğidir, ötesini görmez gözler,
o salatalık tuz olmadan kokmaz bile sanki..
ne türde bir ihtiyaçsa..eksik olmasın sofralarımızdan..büyük nimet..büyük keşif..ayarı bilinsin tabii..şeb olmasın ne sağlığınız ne tadınız..
- (bkz: bulaşık makinesi tuzu)
- sevmeyenlerin rahatlıkla benim yaptığım yemekleri yiyebilecekleri madde. sıradan bir yemeğe üç çeşit salça***koymayı bile düşünebiliyorum ama tuz hep ocağı kapatınca aklıma geliyor.
- (bkz: Tuz kadar sevgi)
Vampircik - 2005 - 2015
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
sözlük sistemi ile geliştirilmiştir.
