güç kullanımını belirli bir gerekçeye dayandıran ve dayandığı gerekçenin niteliğine göre meşruiyetini tesis eden, bir güç kullanma türüdür. kimilerince otoritenin tek meşruiyet kaynağı otoriteye itaat edenlerin itaatleridir.
ancak günümüzde özellikle sosyal yapılarda gizli ve doğal sözleşmelerden de bahsedilir. kulağa çok hoş gelen bu varsayım otoritenin meşruiyet sizlerle benim aramda doğal bir anlaşmaya dayanıyor deme imkanı verir ki özellikle ulusal devlet ve görevi olan vatadaş modeli iyi bir şekilde açıklamaktadır.
meşru iktidarı ifade eder. iktidarın meşruiyetinin ölçütü ise güç kullanma sıklığıdır. iktidar ne derece az güç kullanmak zorunda kalıyorsa o derece meşrudur. bu şekilde düşünmeyen ve iktidarla otoriteyi eş anlamlı kullananlar da yok değildir. otorite tekil kullanılırsa iktidarı, otoriteler biçiminde çoğul olarak kullanılırsa iktidar sahipleri kastedilir, derler. fakat genellikle çoğunluğun meşruiyeti üzerinde hemfikir olduğu iktidar anlamına geldiği kabul edilir.
max weber'e göre otorite, üç kaynaktan doğabilir ve doğduğu kaynağa göre bir biçim alır. bu üç otorite biçimi, geleneksel otorite, rasyonel otorite ve karizmatik otoritedir.
geleneksel otoritede meşruluk, eski kutsallara, öteden beri benimsenen ve süregelen örf, adet ve benzeri düzenleyicilere duyulan bağlılıktan kaynaklanır. bu otorite tipinde iktidar sahibinin yetki sınırları yoktur, otoritenin meşruiyetinin kaynağı olan normlara ters düşmedikçe iktidarını istediği biçimde kullanabilir. geleneksel otorite söz konusu olduğunda itaat, daha çok kişiliğe gösterilir. bir arap şeyhi, meşruluğunu geleneksel otoriteden alır.
rasyonel otorite, iktidarın hukuki bir biçimde kullanıldığı durumda ortaya çıkar. "hukuka uygun olan, meşrudur" önkabulüne dayanır. iktidarın yetki sınırları, hukukta açıkça belirlenmiştir. bu otorite tipinde itaat, kişiliğe değil makama gösterilir. seçimle işbaşına gelen yöneticiler söz konusu olduğunda rasyonel otoriteden söz edilebilir.
karizmatik otorite, iktidar sahibinin diğer insanlardan ayırt edici bir takım yüksek özelliklerinden (kişinin üstün bir hatip oluşu, askeri deha, vb.) kaynaklanır. karizmatik otorite sahibi lider, çoğu zaman devrimci bir role sahiptir; geleneksel hukuk kurallarını sarsan düşüncelerle ortaya çıkar. diğer otorite sahiplerine göre daha istikrarsızdır, çünkü karizma iktidarla beraber devredilebilen bir olgu değildir. itaat, bu otorite tipinde de kişiliğe gösterilir. vladimir lenin, mahatma gandhi, m. kemal atatürk, winston churchill, adolf hitler karizmatik otorite sahibi liderlere örnek teşkil ederler.
annelerimizn bir bakışla bizi olduğumuz yere çivilemesidir... bir bakarlar ve yapmaya kalktığınız şeyi düşündüğünüz için bile pişman olursunuz. * bu öğrenilebilen bir şey midir diye hep merak etmişimdir. genetik olma ihtimali ise yüksek... *) ) açıklama bekliyorum uzmanlardan...
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
