national geographic dergisi'nin 2006 ağustos sayısında osmanlı dönemindeki ''harem''i anlatırken kullandığı anahtar sözcüktür. 'mahrem dünya harem' diye bir ifade kullanılmıştır ...
özellikle son yıllarda kitaplarını ingilizce yazan elif şafak'ın, türkçe kaleme aldığı ve osmanlıca kelimelerle harmanladığı, 2000 yılında türkiye yazarlar birliği roman ödülünü kazanmış, 'görmeye' ve 'görülmeye' dair romanı...
....kitaptan bir alıntı....
gözbebeği: insanlarda yuvarlak, hayvanların çoğunda ise dikine elips biçiminde olan gözbebeğinin çapı, irise gelen ışığın miktarına göre değişir. karanlık ve uzaklık büyütür gözbebeğini; aydınlık ve yakınlık küçültür. yani bu kararsız çember, ışık varsa küçülür, ışık yoksa büyür. yakına bakarken de küçüldüğüne göre, yakın olan aydınlıktır, aydınlıktadır. uzağın payına karanlık düşer. zaten karanlığı kimse yakınında görmek istemez.
aşık olunca da büyür gözbebeği; demek ki aşık olunan hep uzaktadır. aradaki mesafenin verdiği acıyı azaltmak için maşuka 'gözbebeği" diye hitap edilir.
mahrem, "haram" kökünden gelmektedir. yasak olan, haram olan mânâsında kullanılmaktadır. atalarımızın güzel bir kelâmı vardır: "galât-ı meşhûr lisân-ı fasihten evlâdır" kelimenin dilimizde kullanımı bakımından bu tarz bir bozulma olmuş ve tam aksi anlama gelen nâ-mahrem kelimesi mahrem , yasak, haram olarak kullanılmıştır. hattâ nâ-mahrem kelimesi yine bu hâliyle istiklâl marşımıza bile girmiştir: "deymesin mâbedimin göğsüne nâ-mahrem eli"
teklifsizliklerden, sizlerin sene dönüşmesindeki hızdan kalmayan giz. samimiyet anlayışının karşındakinin iç organlarına kadar müdahil olmak anlamına geldiği, milyonlar önünde yaşanan “aşkların” pornografik boyutunun herkes tarafından ilgiyle izlendiği, bugün bu olabilir ama yarın bir başkası neden olmasın anlayışının herkesin kafasında yer edindiği bir yüzyılda günah gibi taşınmak düştü mahremiyetin payına.. mahrem deyince bedeni anlayan zihinlerin, düşünsel anlamdaki mahremiyete el attıklarını anlamaları için yapabilecek bir şey elbette yok.. bulunulmak istenmeyen bir fotoğraf karesinde bulunmak istemeyişin mahremiyetle ilgisini çözmekten uzaklaşalı çok oldu.
hızlı yaşa genç öl felsefesinin baş dönmeleri mahremiyeti bırakmayacak elbette.. ve sonrasında yorgan yanıp kavga bittiğinde her şey ortalara serilecek.. yapış yapış bir çirkinlik kaplayacak ortalığı.. ve aynı muhataplar o yapış yapışlığa basmamak için paçalarını çekecekler..kirin paçalarından aktığını görmezden gelerek.. herkes en namuslu olacak, en temiz.. kimse kimseye namus dersi veremez olacak.herkes o kadar iddialı olacak..namusu bedenden öte görmeyenler için..
dört duvar arasında kimsenin kendine ait bir “şeyi” kalmayacak.. ve bu mahrem olacak 21. yüzyılın sığ beyinlerinde..
kişinin kendisinde kalandır, ya da kalması gerekendir.. taassup değil, güzel olanı ahlaki ölçülerde paylaşılır kılarken insani olanı zaafa uğratmama, tüketmeme gayretidir. **
her şey görmek ve görülmek üzerine kurulmuştur esere göre.
her şey seyirliktir. bir insandan, kımıldamayan bir taşa kadar.
seyirlik, 'eğlencelik' olduğunda işler değişir.
'seyirlik eğlence' olduğunda ise mahrem bozulur.
'daha kaç kadın tanımalıydı kadınları tanımış olmak için?kaç kitap okuyunca alim, kaç diyar görünce gezgin,kaç hezimetten sonra bezgin olurdu insan?kaç olunca çok, kaçta kalınca kalınca azalırdı rakamlar?'
-kitabı henüz okumayanlar bu tanımı görmemiş gibi yapmalı-
* ona neden ve nasıl aşık olduğunu sorarlar, cevap veremezsin. sebebini bulamazsın. zaten aşk dedikleri, solup kurumaya mahkumdur, bir sebebi olduğu andan itibaren.
* ''bazen böyle olur'' diyordu başucundaki kandil. ''bazen biri çıkar karşına. bilirsin ki onun karşısında zayıfsın. bir hamur parçasısın. alsın seni, dileğince yoğursun, oynasın.''
* yaşamı görmek için ayna tutarız ağzımıza. yaşamı göremesek bile, yaşadığımızı biliriz ayna buharlanınca.
* gidince gördü ki, uzak denilen mesafe tıpkı bir serap gibi sahteydi; insan ne kadar açılırsa açılsın, hep yerinde kalıyordu orayı buradan ayıran ufuk çizgisi.
* elmas bir gözdür yürek. ve çizilmeye görsün bir kere, artık hep sedefsi bir yırtıkla bakacaktır cümle aleme.
* derler ki, aşk da unutulurmuş herşey gibi. hem de yaşanıp bittikten, soğuyup küllendikten sonra değil, tam da dolu dizgin devam ederken unutulurmuş aşk.
* bilmek istiyorum bir mahremiyeti var mı insanoğlu-insankızının, insan olmanın? ara sıra da olsa, gözlerden kaçabileceğimiz, görülmekten kurtulabileceğimiz gececil bir an, karanlık bir nokta, kadid bir boşluk, belirsiz bir yırtık, ufacık bir çatlak, önemsiz bir kaçak... hani sanki, bit ısırmış, kene yapışmış, tırtıl kemirmiş, sülük emmiş, güve yemiş, gökten düşen üç elmanın birinden kurt çıkıvermiş kadar küçük, küçücük bir mahremiyet var mı bu seyirlik dünyada.
* vazgeçmek de mümkündü elbette, ama vazgeçmek ne mümkündü bunca beklenen an geldiğinde!
* insan nasıl ağzındaki yiyeceğin tadını kaybetmemek için yeni bir şey yemek istemezse; o da gözlerinin en son gördüğü görüntüyü kaybetmemek için yeni bir şey görmeyi istemiyordu.
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
