çocukları eğlendirmek amacıyla kurulan ama yetişkinlere de hizmet veren yerel, küçük çaplı eğlence merkezi. çarpışan arabalar, dönme dolaplar, atlı karıncalar, gondol ve balerin vazgeçilmez unsurlarıdır. ayrıca at yarışı, çember atma sigara alma gibi opsiyonel kumar oyunları bulunan lunaparklar da bulunmaktadır.
daha gelişmişi için (bkz: tatilya)
daha da gelişmişi için (bkz: disneyland)
insanların, özellikle de çocukların eğlenmesi için yapılmış sevimli, kendi halinde eğlendirici nitelik taşıyan parklar olarak tasarlanan, ancak insanların eğleniyorum dediği zaman içerisindeki yabani özellikleri dışarı vurduğunu unutan amcalar tarafından hayata geçirilmiş, kalabalıkken insanı dumurdan dumura koşturan mekanlardır. öyle ki gerçekten zaman zaman insan oha tepkisini dışarı haykırır da farkına varmaz...
efendim, bir bayram günü * eğlenmek için olmasa da, yusuf'u eğlendirmek için gittik lunaparka. burada sevgili yusuf'un pek bir istekle istediği çarpışan arabalara doğru yolumuz düştü ancak burada arabaların boşalma zamanındaki çılgınlık, arabaların insanların girmiş oldukları şekilllere vs. akıl erdiremedik... gerçi bu tamamen çarpışan arabalar konusu ama burada da değinmenin herhangi bir sorun oluşturacağını sanmıyorum.
velhasıl, bu parklar evet zaman zaman eğlendirici olabilir, ama insanı gerebilecek potansiyeli olduğunu da söylemek gerekli...
* Lunapark, çocukluk anılarımın hem eğlence hem de hayal kırıklığı dolu parçası.
Suratımın tamamını kullanarak yediğim pamuk şeker, gecenin karanlığında atlı karıncanın üzerindeyken etraftaki ışıkların oluşturduğu renk cümbüşü, bindiğim çarpışan arabada başlangıç zilinin çalmasını beklerken direksiyonu sonuna kadar çevirmenin akabinde getireceği kontrolsüz dönüşlerin, sağa sola savruluşların heyecanı. Bunlar eğlencenin sadece bir kısmı. Lunaparka girişte ilk göze çarpan Kamikaze'nin sırasında beklerken, yaşımın binmeye yetmediğini öğrendikten sonraki göz yaşlarım, Çarpışan Arabalar için pistin kenarında beklerken duyulan zil ile zamanında harekete geçememem ve tüm arabaların dolması ile boynu bükük, bir sonraki zili beklemem, Israrla binmeyi istediğim oyuncaklara cepte para kalmaması, mahşeri kalabalık, dönüş zamanının gelmesi gibi dandik sebeplerle binememem. İşte bunlar da madalyonun diğer yüzündeki hayal kırıklıkları.
Oyuncak... Türkiye'de lunaparklardaki araçların genel adı oyuncaktır. Aslında yurtdışındaki örneklerle karşılaştırınca pek de haksız sayılmaz bu isimlendirme. Bindiğimiz araçlar, yurtdışındakilerle karşılaştırınca oyuncak gibi kalıyor, burası kesin. Dünya genelindeki lunaparklarda binilen araçlar çeşitli kategorilere ayrılır, bu kategorilerin, araçların mide bulantısı, heyecanlandırma ve şiddet özelliklerine göre belirlendiğini söyleyebiliriz.
- Gentle Rides*: Küçük bir kayık gezintisinde bile midesi ağzına gelen arkadaşlar için bire bir olduklarını söyleyebiliriz. Mide bulantısı yaratmaları neredeyse imkansızdır. Heyecanlandırma özellikleri bir hayli düşüktür. Aracın işleyişi tek düze olduğundan şiddeti de oldukça düşüktür. bu gruba giren araçlar;
* Atlı Karınca/Carousel/Merry-Go-Round: Dönen yuvarlak bir platform üzerinde genelde at ve diğer hayvan şekillleri verilmiş koltukların yukarı aşağı hareket etmesi ile elde edilen "dörtnala" hareketiyle tanımlayabiliriz. Unutulmaması gereken akılda kalıcı, belirli sürede tekrarlanan bir müziğe sahip omasıdır. Ebeveynler, atlı karıncaya binmemiş bi çocuk eksiktir. bindirin çocuğu, hatta beraber binin...
* Dönme Dolap/Ferris Wheel: Kocaman bir bisiklet düşünün. Ters çevrilmiş, gidonu ve selesi üzerinde duruyor. Şimdi ön tekerleğini düşünün bisikletin. Tamamen aynısı hiçbir farkı yok. Çemberin uç noktalarında oturaklı kabinler bulunur. Genelde 2 tur atılır bi seferde. Heyecandan bahsetmemiz gerekirse bu en yüksek olduğu an tabii ki bulunulan kabinin yerden en yüksek konuma geldiği andır. Yükseklik hissi haricinde pek bir atraksiyon olmasa da bir lunaparkın olmazsa olmazlarındandır.
* Çarpışan Arabalar/Dodgems/Bumper Cars: Kare şekilli sınırlı bir alan içerisinde, tabandan ya da tavandan alınan elektrikle çalışan, diğerleriyle temas yüzeyleri plastikten yapılma arabaları birbirine çarptırma, içinizdeki trafik canavarını hortlatma temel amacıdır. Özellikle tavandan elektrik alan arabaların çıkarttığı kıcılcımlar gayet göz alıcı bir manzara oluşturur.
* Korku Tüneli: Genel bir adı olmamakla birlikte genelde korku tüneli/korku evi olarak anılırlar. Çeşitli korku öğeleri barındıran bu tünel, raylı sistem ile belirli bir hızla gezilir, ürkütücü ses efektleri ile kişilerin moda girmesi sağlanır. Yaş ilerledikçe korku öğesi, komedi öğesine dönmeye başlar.
- Thrill Rides*: Mide bulantısı, heyecan ve şiddet özellikleri orta seviye ve üzerinde olan araçlar bu kategoridedir. İzleyenleri bile zorlar, deneyenlerden kimisi öğürerek kimisi ağzı kulaklarında çıkar araçtan;
* Enterprise: Dikey olarak dönen bir çember şeklindedir. Dönme dolaba benzese de bariz şekilde farklıdır. Çember hareketini, merkezine bağlı sabitleyici kol yer ile 0°-90° açıları arasında hareket ederken devam ettirir, aynı zamanda koltukların da belirli açılarda hareket etmesi ile dünyanın kaç bucak olduğunun farkına varırsınız... Merkez kaç kuvveti etkisiyle koltuğunuza doğru itilirsiniz bu nedenle bazı çeşitlerinde kişiyi oturağa sabitleyen korumalık bulunmaz sadece kabinin dış parmaklıkları vardır.
* Roto-Drop: Boru şeklinde dikeyde yükselen bir kule üzerinde hareket eden bir platformdan oluşur. Bu platformda koltuklar bulunur. Platform sabit hızda yukarı doğru ilerlerken aynı zamanda yavaşça döner. Bu kısımda parkın kuş bakışı manzarasının tadı çıkarılır. An gelir platform kulenin üst noktasına varır, bir süre burada da dönmeye devam eder ve durur. Dönme hareketi durduğu anda platform serbest düşüşe geçer, kulenin yüksekliğine de bağlı olarak; kulenin tepesine varış 2 dakika, kulenin tepesinden aşağıya iniş 3-5 saniye sürer. Yolcular daha çığlık atmaya fırsat bulamadan kendilerini yerde bulurlar. Yüreğin ağza gelmesi deyimi daha bir anlamlıdır artık.
* Launched Freefall: Düzenek Roto-Drop ile neredeyse aynıdır, tek fark şudur; yolcular yerlerini aldıktan sonra platform tam gaz kulenin tepesine doğru fırlatılır, bir anda koltuğunuza yapışırsınız. Oradan serbest düşüş ile aynı anda geri bırakılır ve koltuğunuzdan fırlayacak gibi olursunuz. Bacaklarınız yer ile paralel hale gelir ta ki yere ulaşıncaya dek. Saniyeler içinde metrelerce yukarı çıkıp aynı hızla geri inmek gayet eğlenceli olsa gerek.
* Gondol/Pirate Ship: Güverte şeklinde bir platform, geminin direği de çevresinde ileri-geri sallanılan dairenin merkezine bağlı. Geminin alt tarafında aracın hızını ayarlayan bir otomobil lastiği, her temasta biraz daha hzılandırır ya da yavaşlatır. Çoklu bir salıncak fazlası yok.
* Uçan Halı/Magic Carpet: Bir tür gondol. Farkı ileri-geri sallanarak 360° dönebilmesi ve bu dönüşe rağmen oturduğunuz platformun yer ile hep parelel olmasıdır. Bunun için de gelişmiş bir salıncak diyebiliriz.
* Kamikaze: Düzenek neredeyse gondolun aynısı. Koltuklar yolcunun boynundan geçen ekstra korumalıklara sahip ve farklı yönlerde dönen 2 platform var, elbette 360° dönüş imkanı sağlıyor. Kamikaze'nin yeri, Gondol ve Uçan Halı ile karşılaştırılmamalı. Özellikle kabin dışı korumalıkları olmayan araçlar mükemmel seyir zevki sağlar. Zevkten dört köşe olmamak elde değil.
* Top Spin: Mekanizmayı anlamak için aklınıza Uçan Halı'yı getirin. Platform, Uçan Halı'daki harekete dik bir dönüşe sahiptir. Bunun yanında Kamikaze'deki gibi ekstra korumalı koltuklara sahip platform da kendi etrafında dönme özelliğine sahiptir. Ancak büyük dönüş ve kendi etrafında dönüş, monoton bir dönüş değildir. Siz tam harekete kendinizi verdiğiniz anda iki dönüşten biri yön değiştirerek afallamanıza yol açar. Mide bulandırma özelliği yüksektir.
* Ufo: 360° dönme özelliğine sahip bir kolun ucuna eklenmiş daire şekilli platformdan oluşuyor. Platform da kendi yörüngesinde dönme özelliğine sahip. Tüm bunlara ek olarak koltuklar da belli açılarda hareket ediyor. Dikeyde kol dönüş halindeyken, platformun bu dönüşe dik dönüşü sürekli devam eder, üstüne koltuklar da hareket edince varın gerisini siz düşünün.
lunaparklarda bir de rollercoaster gerçeği var ki onu kendi başlığında incelemek lazım...
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
