anormal hücrelerin kontrolsüz çoğalması ve tüm vücuda yayılması sonucunda oluşan, çevremdeki ölümlerin çoğunun sebebi, düşmandan bile uzak durmasını dilediğim hastalık..
hücrelerin çeşitli sebepler nedeniyle şaşırması sonucu ortaya çıkan hastalık. tedavisi çok zor olmakla beraber, hasta iyileşse bile ileride vücudunun aynı veya başka bir yerinde bu hastalığın nüksetmesi olasıdır*.
"onkovirus" denen patojenlerin sebep olduğu virutik kökenli olanları da vardır. epitel dokudan farklılaşmış kötü huylu(malignant) tümörlere karsinoma da denir.
özellikle endüstriyelleşmiş ülkelerde ölüm sebeplerinin ilk 10 listesinde yer alır. ülkemizdeki en yaygın çeşidi şüphesiz -büyükbabamı da bizden almış olan, yüzde 90 sigara kökenli, pasif içicilikle de vuku bulan- akciğer kanseridir. "küçük hücreli karsinom" denen türü çok hızlı seyreder.
çok haindir.. vücudu çepe çevre sarana kadar hiçbir belirti vermez.. çok bambaşka bir şikayetle doktora gidersiniz önce.. doktorlar mide kanamanız var, bronşit olmuşsunuz, kanınızda virüs bulduk gibi ilgisiz teşhis sonuçları nedeniyle hastaneye yatmanızı söylerler.. sonra hasta olan organınızda bir kitle bulduklarını söylerler.. ama henüz kimsenin ağzından kanser sözü çıkmaz.. sonra yavaş yavaş her şey belirginleşir.. konduramazsınız.. hastalık yakışmaz sevdiğinize.. o yenecek dersiniz ve umutla mücadelenize başlarsınız..
hep umutlusunuzdur.. hastalık son evresine gelmiş olsa bile hep umut vardır.. bir mucize beklersiniz.. ama bir yerden sonra her şey kabullenilir.. öylece elinizden hiçbir şey gelmeden beklersiniz, sevdiğinizin gözünüzün önünde eriyişine bakarsınız.. 90 kiloluk adamı nasıl kuşa çevirdiğine şahit olursunuz.. o güzelim saçların nasıl teker teker döküldüğünü görürsünüz yastığına baktıkça.. gölzerdeki ışık nasıl sönermiş şahit olursunuz.. bütün bunları yaşarken hastanıza hiçbir şey belli etmemek zorundasınızdır.. onun gözlerinin içine bakabaka yalan söylersiniz: ''iyileşeceksin'' .. gülerek girersiniz odasına, o ağrılar içinde kıvranır, çaresiz kalırsınız.. başını okşarsınız, masajlar yaparsınız.. ama nafile.. yine de hep güçlü olmaya çalışırsınız.. hastanızın odasında moral vermek için gülerken, çıktığınızda oluk oluk akar gözyaşlarınız.. öyle bir şeydir ki bu lanet hastalık, yalvarttırır adamı.. ''lütfen onu al yanına'' dua edersiniz allah'a.. onu yanına al ki dinsin acıları.. daha 3 gün önce ettim ordan biliyorum:
dedem benim, her gördüğünde cebinde bozuk para bile olsa onu bana harçlık diye veren dedem; yazın beraber yürüyüşlere çıktığımız dedem; bayramlarımızın neşesi, şen şakrak dedem.. 2 yıl önce gırtlak kanseri oldu, 3 gün önce de son nefesini verdi. boğazına bir şey takmışlar rahat etsin biraz diye, nefes alamıyor, yemeği hortumla yiyor. tırmalıyor yatağı acısından.. elimizi sıkıca tutuyor , bize belli etmemek için gülüyor. o bunları yaşadıkça herkes dua ediyor bir an önce ölsün ve kurtulsun diye.. onca acının sonunda hiçkimse görmeden uykusunda usulca ölüyor dedem..
dedemi toprağa veriyorum, daha onun acısını unutmadan, gözlerimdeki yaşlar dinmeden, şişlikleri inmeden dayımın akciğer kanseri olduğunu, üstüne üstlük 4. evre (son aşama) olduğunu, akciğerdeki kanserin beyinciğe sıçradığını da öğreniyorum. akıtacak göz yaşım kalmadı. bitiyorum..
kanser artık doğal ve alışılageldik bir şey mi olmaya başladı? kalbimiz nasırlaşmalı mı? kanserle yaşamaya alışmalı mıyız? ben bilemedim..
teyzemi karaciğer kanserinden, iki dayımı akciğer kanserinden, dedemi grıtlak kanserinden kaybettim.. babam lösemi oldu, şükürler olsun o yanımda.. şimdi bana gelmişler sedat dayın da akciğer kanseri oldu diyorlar.. ben 3. kez akciğer kanseri yüzünden dayımı mı kaybedeceğim? bu bir şaka mı? deneniyor muyuz?
çözemedim ben seni kanser.. daha ne kadar canımı yakacaksın bilemedim.. ailemin yarısını çürüttün, yetmedi mi? daha kaç kurban vermek gerekiyor sana? kaç kişiyi babasız annesiz bırakacaksın? durduramayacak mıyız biz seni? nereye kadar? sıkıyorsa gel beni al!!!
kanser gen+çevre faktörleriyle şekillenen bir rahatsızlıktır. genellikle ileri yaşlarda görülmesinin sebebi yaşla birlikte mutasyon sayılarının artması, protoonkogenlerin onkogenlere dönüşmesi ya da ur * baskılayıcı genlerin işlevini yitirmesidir. kanser hücreleri, normal hücrelerin aksine sınır tanımazlıklarıyla bilinirler. normal bir şekilde hücre sapıttığı zaman intihar etme eğilimindeyken, kanser hücreleri hayata olan bağlılıkları sebebiyle yaşamaya devam ederler. hem sadece yaşamak da değil, sürekli bölünmeye devam ederler. Çünkü vücut hücrelerinin *sahip olmadıkları bir şeye sahiptirler: telomeraz. telomeraz enzimi, kromozomların uçlarındaki telomer dizilerinin kısalmasını engelleyerek sonsuz bölünme yetkisini sağlarlar. kanser hücrelerinin ölümsüzlüklerine en iyi kanıt 1951'de rahim kanseri olan henrietta lacks adlı bayandan izole edilen ur* hücrelerinin hücre kültüründe, günümüze kadar bölünmeye devam etmesidir.
kanser hücrelerinin yayılmacı karakterleri ise diğer hücrelerden gelen dur orası senin yerin değil sinyallerini algılayamamasından ya da işine öyle gelmesinden ileri gelir. normalde örneğin bir karaciğer hücresi yanlışlıkla başka bir bölgeye giderse o bölgedeki hücreler, sen bizde değilsin şeklinde ölüme yönlendirilir, ve de bir bölgede çok fazla hücre çoğalmaya başladığında, bölünmenin durması yönünde uyarılar gelir. ama kanser hücreleri başka bir bölgeye gider yerleşir, bir kitle oluşturur ve besin ihtiyacını karşılamak için oraya bir yol bile çektirir. * anormal damarlanma kanser göstergesi olabilir.
kanser; anormal vücut hücrelerinin başıboş kontrolsüz bir şekide üremeleri ile meydana gelen bir çeşit hastalıktır. başka bir deyişle vücutta meydana gelen kötü tümörlere kanser denir. kanser hücreleri, ya etraftaki dokuları istila ederek ya da ak veya kırmızı kan damarları ile vücudun diğer taraflarına yayılır. buna metastaz (yavrulama) denir. kanserin esas nedenini bilinmemekle beraber, hava kirliliği, ve sigaranın kansere zemin hazırlayıcı oldukları ileri sürülmektedir. kanserden korkmayınız, geç kalmaktan korkunuz! bu nedenle aşağıdaki belirtilerin biri görüldüğü zaman doktora başvurunuz. - makat veya rahimden gelen anormal kanama veya akıntılar - göğüslerde veya vücudun herhangi bir yerinde görülen ve ele gelen şişlik veya sertlikler - İyileşmeyen yaralar - ses kısıklığı veya belirli bir sebebi olmayan öksürük - yutma güçlüğü ve hazım bozuklukları - ben ve siğillerde görülen değişmeler. bu işaretlerin herhangi biri iki haftadan fazla devam ederse mutlaka doktora başvurmak gerekir. kanserin görüldüğü yerler aşağıda gösterildiği şekilde tespit edilmiştir. - beyin ve omurilikte %1 - ciltte %10 - tenasül yollarında, erkeklerde %10, kadınlarda % 6 - memelerde %14 - sindirim sisteminde %25 - solunum yollarında, erkeklerde %2, kadınlarda %3 - karaciğer ve safra kesesinde %3 - diğer organlarda %8 bu bilgilerin ışığı altında, akciğer, deri, dil, dudak, gırtlak, mide, incebağırsak, kalınbağırsak, mesane, meme, ve prostat daha fazla görüldüğü söylenebilir. kanser tedavisinde uygulanan makro biyotik gıda rejiminin çok etkili olduğu, bu rejimi uygulayan hastaların iyileştikleri ve sağlıklı kimselerin de kanser olmadıkları ileri sürülmektedir. makro-biyotik gıda rejimi: bir günlük gıdanın, %60'ı buğday, arpa, mısır, darı, esmer pirinç veya çavdar unundan yapılmış gıdalardan seçilir. %23-25'i hayvan gübresiyle gübrelenmiş bahçelerden toplanmış taze ve olgun meyvelerden, patates, patlıcan, ıspanak, veya domatesten seçilir. %5-10'u tahıl veya sebze çorbalarından seçilir. %10-15'i deniz ürünleri arasından veya soya fasulyesi, taze fasulye, kırmızı pancar veya şalgamdan seçilir. haftada bir kere beyaz etli balık yenebilir. ancak her hafta pişirme şeklini değiştirmek gerekir. haftada iki kere de fazla şekeri olmayan meyveler yenebilir. Çay içilebilir. aşağıdaki yiyecek ve içecekler de yasaktır. beyaz unla yapılmış ekmek, pasta gibi şeyler, beyaz pirinç, tavuk, peynir, yumurta, konserveler, dondurulmuş yiyecekler, şeker, üzüm, şekerli meyve suları, olgunlaşmış meyve ve sebzeler, kuru fasulye, ve kuru bezelye, mercimek, mantar, pekmez, bulama, çikolata, kakao, gazoz dahil bütün meşrubatlar, ve alkollü içecekler, turşu, sirke, hardal, sofra tuzu, bayat yiyecekler, sığır eti. yukarıda anlatılan gıda rejimi hiç aksatılmadan uygulanmalıdır
Özellikle dış etkenlerden dolayı kimyası bozulmuş hücrelerin ve onların oluşturduğu dokuların denetim dışı çoğalması ve vücutta olmaları gereken yerlerin dışına kontrolsüz yayılmaları sonucuu oluşur. Aslında kanser sözcüğü bir hastalığı değil, bir durumu ifade eder. Hastalığın başlangıcı DNA ile ilntilidir, organizmanın büyümesini sağlayan genler geçirdikleri mutasyonla onkogenlere dönüşür ve bunların etkisiyle hücreleri çoğaltıp büyümeye başlar. Sonuç mu? Erken teşhiste kurtulma şansı çok yüksek, geç kalınmışsa imkansız gibi. Bu hastalıktan korunmanın en temel yolu dengeli beslenme, ikincisi ise çevresel şartlardır. Kalıtsal yapı da çok önemlidir.
somatik (vücut) hücrelerinin kontrolsüz bölünerek yayılması ile beliren hastalık 'kanser' adını almaktadır.
kanser kelimesi çok geniş bir kitleye seslenmekte olup, sadece lösemi yani kan kanserinin bile bilmediğimiz yaklaşık 150 çeşidi bulunmaktadır.
kanser genel olarak, üstünde çoğalıp yayılmaya başladığı dokunun ismini alır.
vücut hücrelerinin anormal hale gelip, kontrolsüz bölünmeleriyle, tümör oluşumu gözlenir.
tümörler iyi huylu ya da kötü huylu olabileceği gibi, immün yani bağışıklık sisteminde ya da katı olarak organ sistemlerinde görülebilir.
kanser hücreleri stem (renew) yani yenilenebilir hücrelerden kökenlenir. bütün bu terimleri daha iyi açıklayabilmek adına;
kansere sebebiyet veren farklılaşmış yapı da onkogenlerdir. onkogenler, pro-onkogenlerin mutasyona uğramış ve hataya sahip hale gelmiş, hücrelerin anormal düzeyde bölünmesine sebebiyet veren şeklidir.
pro-onkogen, mutasyona çevresel, kimyasal ya da biyolojik sebeplerle uğrar ve DNA daki yerini değiştirerek onkogene dönüşür...
proonkogenler, bütün somatik hücrelerimzde bulunan ve büyüme gelişmeden sorumlu yapılardır...
onkogenler, proonkogenlerin mutasyona uğramış halleridir dedik, bu mutasyonun en belirgin örneği; 'nokta mutasyonu'dur...
bunun dışında, kansere sebep olan virüsler, kendi onkogenlerini, normal hücre DNA sına enjekte edebilir ve kanser hücresi oluşturabilirler.
genetik, besinler vesaire ile olan ilişkisi hakkında yapılan araştırmalara epey büyük bir maddi destek sigara firmalarından gelmiştir, "kanserin tek sorumlusu sigara olamaz başka şeylere de dikkat çekelim" arayışıyla. ne diyeyim bilemedim.
kanser, bizim buralarda ayrılık demektir. garip bir sözcüktür. asıl anlamı bellidir ama her insanın zihninde farklı bir şey çağrıştırır. ölüm, korku, umut, lanet, acı, özlem,beklenti, tedavi... kanser aslında tedavisi olan bir hastalıktır. erken teşhis, yeni tedavi yöntemleri... aslında insanlar kanserden ölmüyorlar bazı yerlerde. bizim buralarda öyle değil o iş. tedavi için para lazım, para için çalışmak lazım. hastaysan iş yok. iş yoksa para yok. para yoksa tedavi yok.kanserin anlamı bizim burda ki herkes için (kadın, erkek, genç, yaşlı, çoluk çocuk.) aynıdır, ayrılık. bu lanet hastalık benden en sevdiklerimi aldı hemde söke söke. hastane odalarında, gözümün önünde eridi hepsi. kemoterapi önce saçlarını, kirpiklerini, kaşlarını aldı onlardan sonra enerjilerini, sonra seslerini. radyoterapi gencecik derilerini yaktı. yüzlerinde acıyı gördüm.gülümsüyorlardı yinede, dindiremedim, öpünce geçmiyordu. zaten onları öpmekte yasaktı. kanser, benim belleğimde taze mezar demek. en sevdiğim insanları teker teker koyduğum. benim gibi bir sürü insanın canı yandı. tek isteğim, başka çocukların, annelerin, babaların, kardeşlerin, kuzenlerin, arkadaşların canı kanserden yanmasın.
en korktuğum hastalıktı bir anda bende de çıktı.inanamadım yakıştıramadım,konduramadım kendime.ben hayat dolu hergün her anda kafasını eseni yapan bir deliydim.*) hastayken ne kadar korkunç bir hastalık olduğunu daha fazla anladım. saçınız, kaşınız, kirpiğiniz olmadığı ve muhtemelen son zamanlarında bir deri bir kemik olduğunuz için sizi görenler -doktor olmasalar bile- kanser teşhisi koyabiliyorlar. böyle bir durumda olup yaşamak cidden çok zor. size bakan her gözün, sizi beğendiği için değil, size acıdığı için baktığını bilmek insanı en çok yaralayan şey olmalı. bilmiyorum. eşi dostu hasta olanlar varsa allah yardımcıları olsun.ben atlattım hayatımdaki en kötü deneyimi umut ederek,severek,sevilerek atlattım.artık insanlar saçlarım olmadığı için veya zayıfladığım için bakmıyorlar bana...gözlerimdeki yaşama sevinci,umut ışığı artık daha da çok parlıyor.ama keşke böyle bir tecrübeyi hiç yaşamasaydım.hayat güzel her saniyenin değerini daha iyi anlıyorum artık.
iç savaştır. kendi bedeninizle savaşırsınız, kanser aslında sizsinizdir.
iç savaşlarda kazanan olmaz. hiçbir savaşta kazanan olmaz da diyebilirdim, ama taraflardan biri kazanan ilan edilir. iç savaşta, iki taraf da aynıdır aslında. kazanan da aynıdır, kaybeden de. ve kazananın kazandıkları, kaybedenin kayıplarından kat be kat daha azdır.
ve kanseri yenmek de yenilmek de, kendinizi yenmektir, kendinize yenilmektir. dördü de aynı şey.
ve komik olan... bilemiyorum.
sözlük hiçbir kurumla bağlantılı olmayan birkaç kişi tarafından düşünülmüş bağımsız bir platformdur.
sözlük içerisindeki yazıların tüm sorumluluğu yazarlarına aiittir. sözlük bu yazıların doğru olduğu hakkında bir teminat vermez.
yazılan yazıların telifi bize ait değildir, çalınız çırpınız ama kaynak gösteriniz.
